Zo klinkt een door vulkanen veroorzaakte donderslag

Voor het eerst is het geluid van de vulkanische donder opgenomen.

Wanneer een vulkaan uitbarst, gebeurt er een hele hoop. Er vinden explosies plaats, magma stroomt uit de krater, as schiet omhoog. En daarnaast kunnen in de vulkanische pluimen bliksemschichten ontstaan doordat as- en ijsdeeltjes met elkaar in botsing komen en zo een elektrische lading verkrijgen. Onderzoekers nemen aan dat zo’n vulkanische bliksemschicht – net als de ‘gewone’ bliksemschicht – gevolgd wordt door de donder, maar het was nog nooit gelukt om die donderslagen vast te leggen. En de meeste wetenschappers achtten dat ook onmogelijk, omdat de eruptie nog zoveel andere geluiden voortbrengt. Maar onderzoekers maken in het blad Geophysical Research Letters nu bekend dat het ze gelukt is om de vulkanische donderslagen op te nemen.

Bogoslof-vulkaan
De wetenschappers bestudeerden de Bogoslof-vulkaan in Alaska. Deze vulkaan barstte tussen december 2016 en augustus 2017 meer dan zestig keer uit. De meeste van die erupties brachten een enorme aswolk voort die soms wel meer dan zes kilometer hoog was. In die aswolk konden heel goed bliksemschichten ontstaan, maar het waarnemen van de donderslagen werd bemoeilijkt door de geluiden van de eruptie. Maar op 8 maart en 10 juni hadden de onderzoekers geluk. Beide erupties brachten enorme aspluimen voort die nog uren nadat de eruptie was gestopt, bleven hangen. Zonder de geluiden van de eruptie op de achtergrond konden de onderzoekers in deze aspluimen wel de donderslagen waarnemen.

Hieronder kun je de donderslagen horen, het zijn een soort ‘klikjes’ met op de achtergrond het gerommel van de eruptie zelf. De eruptie stopt halverwege, waarna de donderslagen beter te horen zijn. Het geluidsbestand duurt slechts 20 seconden, maar herbergt zo’n 20 minuten aan verzamelde data. Geluidsfragment gemaakt door Matt Haney / Alaska Volcano Observatory & U.S. Geological Survey.

Zestig kilometer afstand
En dat deden ze, met behulp van microfonen die op maar liefst 60 kilomater afstand van de vulkaan waren geplaatst. Om er zeker van te zijn dat de waargenomen geluiden donderslagen waren, legden de onderzoekers de timing en locatie ervan naast de timing en locatie van bliksemschichten die in de aswolk waren gedetecteerd. De geluiden bleken elke keer zo’n drie minuten na de bliksemschicht bij de microfoon te arriveren. Het bewijst dat de geluiden kort na de bliksemschicht ontstonden, want zij deden er zo’n drie minuten over om de microfonen te bereiken. Dat de geluiden op 60 kilometer afstand werden opgepikt, laat bovendien zien dat ze behoorlijk luid waren, aldus de onderzoekers.

Dit geluidsfragment bevat 5 minuten aan door microfoons verzamelde data. De geluiden worden versneld afgespeeld en laten donderslagen horen die op 8 maart ontstonden nadat de eruptie ten einde was gekomen. Geluidsfragment gemaakt door Matt Haney / Alaska Volcano Observatory & U.S. Geological Survey.

Deze eerste opnames van vulkanische donderslagen zijn heel belangrijk. Mogelijk kunnen onderzoekers in de toekomst aan de hand van deze donderslagen meer zeggen over de aspluim waarin deze zijn ontstaan. “Begrijpen waar de bliksem in een pluim optreedt, vertelt ons iets over hoeveel as er is vrijgekomen en dat is iets wat je anders heel moeilijk kunt meten,” vertelt Jeff Johnson, een geofysicus die niet betrokken was bij het onderzoek. “Dus als je de donder in een groot gebied lokaliseert, kun je mogelijk iets zeggen over hoe omvangrijk de pluim is.”

Bronmateriaal

"Scientists capture sound of volcanic thunder" - AGU

Afbeelding bovenaan dit artikel:

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd