Bizarre real-life zombies: parasiet neemt heft in handen

zombiemier

Zombies: een bekend, maar fictief verschijnsel uit boeken en films? Niet per se. Uit steeds meer onderzoeken blijkt dat zombies – in de breedste zin van het woord – in verschillende vormen in de natuur te vinden zijn.

Ze kunnen je de stuipen op het lijf jagen: zombies. Maar een zombie-zijn is ongetwijfeld ook geen pretje. Mieren in tropische gebieden kunnen je daar alles over vertellen. Zij vallen namelijk met enige regelmaat ten prooi aan een schimmel die ervoor zorgt dat ze de controle over hun hersenen kwijtraken en als het ware in zombies veranderen. De schimmel Ophiocordyceps unilateralis nestelt zich ín een mier en neemt het brein volledig over. De geïnfecteerde mier klimt in een plant om zich vast te klemmen aan een blad en daarna sterft de mier. Vervolgens laat de parasitaire schimmel een paddenstoel uit het hoofd van de mier groeien, waarmee deze z’n sporen kan verspreiden en zo nieuwe mieren infecteert.

Barnsteenslak
En de schimmel O. unilateralis is niet de enige die zombies creëert. Leucochloridium paradoxum is een parasitaire platworm en brengt het grootste deel van zijn leven door in het lichaam van een vogel. Via de uitwerpselen van vogels komen de eitjes van de parasiet op land terecht. De eieren ontwikkelen zich vervolgens tot larven. Deze larven infecteren de barnsteenslak. Eenmaal geïnfecteerd, dan gaan de tentakels van de slakken uitpuilen totdat ze op maden lijken. Om zeker te zijn dat de nep-maden ook het pad naar de vogel vinden, loopt de slak naar een open plaats. Niet uit vrije wil, maar omdat de parasiet hem daartoe dwingt. De tentakels zijn opvallend gekleurd en door deze kleur en de pulserende beweging trekken zij vogels aan die vervolgens de tentakels opeten.

Door een infectie met Toxoplasma verliezen muizen hun angst voor katten. In de meeste gevallen betekent dit slecht nieuws voor de muizen. Foto: University of California.

Kat en muisspel
Ook de kat kan wel eens in aanraking komen met een echte zombie. Katten en knaagdieren kunnen over het algemeen niet met elkaar opschieten. Ratten (maar ook muizen) herkennen de geur van kattenurine en rennen ervan weg alsof hun leven ervan afhangt. Tenzij de rat geïnfecteerd is door de eencellige parasiet Toxoplasma gondii. Dan verliest de rat zijn instinctieve angst voor kattenurine. Het lijkt er zelfs op dat de parasiet de rat laat denken dat hij zich seksueel aangetrokken voelt tot de geur. Waarom doet de eencellige parasiet zoveel moeite om dat te bereiken? De parasiet doet dit om er voor te zorgen dat de kat zijn gastheer opeet, om vervolgens zijn levenscyclus te voltooien in zijn nieuwe vriend: de kat. Niet alleen muizen en ratten, maar ook mensen kunnen besmet raken met Toxoplasma. Het veroorzaakt de ziekte toxoplasmose. Deze ziekte is niet zozeer schadelijk voor de volwassen mens, maar kan wel ernstige gevolgen hebben voor een foetus in een zwangere vrouw. Daarom wordt zwangere vrouwen afgeraden om de kattenbak te verschonen. Ook mensen met een verzwakte weerstand zitten in de gevarenzone. Zij kunnen last krijgen van koorts, ooginfecties, lever- en miltvergroting en huiduitslag. Daarnaast kunnen klachten als verwardheid, angstaanvallen en depressies voorkomen.

WIST U DAT…

parasieten wel eens de reden kunnen zijn van de instorting van het bijenrijk?

Suïcidale krekels
Sprinkhanen en krekels houden niet van water. Toen wetenschappers tijdens een observatie zagen dat een aantal krekels het water opzocht, wisten ze dat er iets mis moest zijn. Wat bleek, de krekels waren geïnfecteerd met een parasiet genaamd paardenhaarworm (Nematomorpha). Deze paardenhaarwormen hebben de gave om hun gastheer zelfmoord te laten plegen. Dit doen ze door ze in het water te laten springen. Als de gastheer eenmaal is verdronken, kruipt de worm naar buiten. In het water kan hij zich vervolgens voortplanten en op zoek gaan naar nieuwe slachtoffers.

Hoe komt het dat parasieten het gedrag van de gastheer kunnen veranderen? Veel is er nog niet over bekend. Eén ding is zeker, er zijn genoeg bizarre voorbeelden van parasieten, schimmels, insecten en zelfs mensen waarbij een gedragsverandering kan worden waargenomen. Wetenschappers hebben een schat aan voorbeelden om te onderzoeken. Dankzij de verbeterde technologie zijn wetenschappers begonnen met het in kaart brengen van het genoom en het ontleden van eiwitten van de parasitaire beestjes. De organismen zijn complexer dan gedacht. Hoe dan ook de bijzondere zombieverhalen leveren boeiende verhalen en griezelige beelden op.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd