Zwart gat blaast gigantische bel

Wetenschappers hebben een zwart gat gevonden, dat krachtige jets produceert. Zo krachtig zelfs, dat het object een duizend lichtjaar grote bel van heet gas de ruimte in blaast. En daarbij pompt de microquasar tienmaal zo veel energie de ruimte in als andere microquasars die wetenschappers kennen.

“We stonden er versteld van hoe veel energie het zwarte gat in het gas pompt,” zegt Manfred Pakull, die meehielp aan het onderzoek. “Dit zwarte gat is slechts enkele zonsmassa’s zwaar, maar is een echte miniatuurversie van de krachtigste quasars en radiostelsels, die zwarte gaten bevatten met massa’s die miljoenen keren groter zijn.”

Gulzig
Zwarte gaten zijn gulzige eters. Ze slokken veel materie op, maar ze proesten soms ook wel eens wat materie uit. De materie komt vrij in de vorm van jets: twee plasmastromen. Deze snelle jets komen in botsing met het omringende interstellaire gas, en verhitten het, waardoor het gaat uitdijen. De groter wordende bel bevat een mengsel van heet gas en supersnelle deeltjes van verschillende temperaturen. Door het zwarte gat in verschillende golflengtegebieden (optisch, radio, röntgen) te bestuderen, kan worden berekend hoe snel het zijn omgeving verhit.

De astronomen hebben de plekken waar de jets inbeuken op het interstellaire gas rond het zwarte gat kunnen waarnemen. Daarbij is vastgesteld dat de bel van heet gas uitdijt met een snelheid van bijna een miljoen kilometer per uur.

“De lengte van de jets in NGC 7793 is verbazingwekkend, als je de bescheiden omvang van het zwarte gat dat hen uitstoot in aanmerking neemt”, beweert medeauteur Robert Soria. “Als je het zwarte gat zou terugschalen naar de grootte van een voetbal, zou elke jet zich uitstrekken van de aarde tot voorbij de baan van Pluto.”

Overeenkomsten
Dit onderzoek leert astronomen begrijpen wat de overeenkomsten zijn tussen de kleine zwarte gaten die bij de explosies van sterren ontstaan en de superzware zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels. Bij superzware zwarte gaten worden vaak zeer krachtige jets waargenomen, maar de kleinere microquasar-variëteit leek tot nog toe schaarser. Deze nieuwe ontdekking wijst er op dat veel van deze microquasars wellicht gewoon onopgemerkt zijn gebleven.

Het bellenblazende zwarte gat bevindt zich op een afstand van 12 miljoen lichtjaar, in het buitengebied van het spiraalstelsel NGC 7793. De jet is al minstens 200.000 jaar actief.

Bronmateriaal

ESO

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd