Overbevolking: het grootste morele dilemma ter wereld

In 2011 zag de zeven miljardste aardbewoner het levenslicht. De verwachting is dat we in 2024 al rond de acht miljard zitten. Indrukwekkend, zeker als we ons bedenken dat er dagelijks gemiddeld 200.000 extra bewoners bij komen. Bij zulke cijfers slaat mij de schrik om het hart.

Kan de aarde al die mensen wel voeden? Is er genoeg energie voor ons allemaal en misschien nog wel het belangrijkste: kan onze prachtige planeet de hoeveelheid mensen wel aan? Dit zijn zo maar een aantal vragen die opkomen als ik aan overbevolking denk. Een reden om te schrikken van deze cijfers? Jazeker, de bevolkingsgroei en uiteindelijk ook de overbevolking wordt gezien als een belangrijke oorzaak van de meeste problemen op aarde. Of het nu om een tekort aan voedsel, drinkwater of energie gaat, iedereen heeft ermee te maken of zal er mee te maken krijgen.

Taboe
Overbevolking is onder velen een grote taboe. Toch is er één keer in de zoveel tijd iemand die opstaat en ons laat nadenken over de gevolgen van overbevolking. Zo bracht de econoom Thomas Robert Malthus al in de achttiende eeuw overbevolking onder de aandacht. Hij publiceerde zijn bevindingen in An Essay on the Principle of Population. Malthus voorspelde dat de aarde aan haar eigen groei ten onder gaat. Hij was van mening dat de bestaansmiddelen het tempo van de bevolkingsgroei onmogelijk konden bijhouden. Met als gevolg dat er veel meer mensen zouden zijn dan middelen. Bevolkingsgroei kan vrijwel nooit onbelemmerd voortduren. Zou dit wel gebeuren dan was een humanitaire ramp onvermijdelijk. Oftewel oorlogen, natuurrampen en hongersnood om in geval van overbevolking de balans te herstellen. De miljoenen doden tijdens de Eerste en Tweede wereldoorlog en de Zwarte Dood waren enkel een druppel op een gloeiende plaat. Een grote humanitaire ramp is vooralsnog uitgebleven.

Menselijk vernuft
Er is nog geen reden tot doemdenken. Nu meer dan 200 jaar later leven we in een hele andere tijd. Malthus leefde tussen één miljard mensen en hij hield onvoldoende rekening met het feit dat bevolkingsgroei ook zal leiden tot groei van het menselijk vernuft. We wachten totdat de wetenschap een oplossing voor het probleem ontdekt, creëert of uitwerkt. Betere gezondheidszorg en geneeskunde samen met de vooruitgang in de voedselproductie en de toegang tot zoet water en sanitaire voorzieningen hebben er voor gezorgd dat we nog steeds genoeg eten hebben en veel gezondheidsproblemen hebben kunnen oplossen. Techneuten wijzen er dan graag op dat de techniek alle oplossingen voor onze problemen in petto heeft. Helaas hebben technische voorzieningen de honger, bevolkingsgroei en het klimaatprobleem in de wereld nog niet kunnen bestrijden.

Het menselijke vernuft heeft ook een keerzijde en misschien is dat ook het punt waar het mis gaat. Gedurende het grootste deel van de geschiedenis heeft de mensheid de natuurlijke bronnen gebruikt voor het bouwen van steden en wegen en om voedsel en producten te creëren. Wij leven in een tijd waar we met de iPad op de bank de tijd door brengen. We willen een luxe auto voor de deur en als het kan in het bezit zijn van een groot huis. Alles moet beter, mooier, sneller, goedkoper en luxer.

De mens heeft de neiging steeds meer welvaart te willen. Dan komt er een moment waarop bevolkingsgroei en stijging van de welvaart met elkaar botsen. Voorlopig denken wij mensen de honger voor te blijven door gebruik van kunstmest, het fokken van dieren en andere overlevingsmethoden. Ondertussen gaat de vernietiging van de aarde langzaam door. Het klimaat wordt aangetast door de vervuilende leefgewoonten van de mens, wat op lange termijn de planeet kan beschadigen. Volgens bos-ecoloog Allan P. Drew wordt iedereen aangemoedigd om te willen en te moeten consumeren. Meer dan de planeet in staat is om te bieden. Dat ik een natuurkenner aanhaal is niet toevallig. Overbevolking is niet alleen afhankelijk van aantallen, maar evenzeer van de draagkracht van de leefomgeving.

Foto: mwewering / Pixabay

Voetafdruk
Wetenschappers denken dat binnen enkele generaties het leven op aarde er wel eens heel anders uit kan zien. Wetenschappers suggereren dat we het punt naderen waarop dat scenario zich onomkeerbaar voltrekt. De groei van de bevolking, de vernietiging van ecosystemen, de verandering van het klimaat: het zijn allemaal factoren die bijdragen aan een heel andere wereld. En we naderen rap het punt waarop die nieuwe wereld onomkeerbaar ontstaat.

Volgens de berekeningen van Global Footprint Network staken we in het midden van de jaren zeventig al over een kritische drempel. Menselijke consumptie overtrof datgene wat de planeet kan reproduceren. Het aantal ecologische bronnen die wij gebruiken, is nu gelijk aan meer dan anderhalf aardes.

Als wij zelf niet kiezen voor een oplossing die de overbevolking en onze hunkering naar meer tegengaat, zal de natuur dat zelf doen in de vorm van een of andere catastrofale crisis.

Een betere wereld begint…
Ik ben bang dat we afstevenen op een omslagpunt of misschien zijn we dat punt al gepasseerd zoals door de wetenschappers wordt gesuggereerd. Dat er wat moet veranderen is een ding wat zeker is. Als we eindelijk gaan beseffen dat onze welvaart, onze consumptie, de huidige bevolkingsgroei ons regelrecht op onvermijdelijke verdoemenis afstuurt, kunnen we kijken naar mogelijke oplossingen. De wereldbevolking met miljarden mensen laten dalen is wat mij betreft geen vervanging voor het afschaffen van de verkeerde keuzes van mensen, organisaties en overheden. In plaats daarvan moeten we schoner en gezonder leven en een meer ecologisch verantwoorde levensstijl er op na houden.

Naast veel negativiteit over de bevolkingsgroei, klimaat en voeding, zijn er op talloze terreinen al verbeteringen doorgevoerd. Sociale en technologische vernieuwingen hebben gezorgd voor een positieve wending. Als de mensheid op dezelfde voet was doorgegaan, zou de toestand onhoudbaar zijn geworden. Als de mens zijn inventiviteit benut, staat de wereld niet voor een onmogelijke opgave. Daar is wel actie voor nodig. Het is belangrijk dat we ons bewustzijn omzetten tot actie voor een betere toekomst. De keuze is nu aan ons.

Bronmateriaal

"Global Issies: Population" - un.org
"An Essay on the Principle of Population" - econlib.org
"Worst Environmental Problem? Overpopulation, Faculty Says" - suny.edu
Afbeelding bovenaan dit artikel: skeeze / Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd