En ontbossing is niet eens de belangrijkste reden.
De Amazone is het grootste regenwoud op aarde. We vinden er ongeveer de helft van ‘s werelds tropische bossen. En al die planten bij elkaar zijn een stuk beter in het opnemen en opslaan van koolstof dan andere soorten bossen. Toch weten we al een tijdje dat het Amazonewoud er momenteel niet echt goed voorstaat. En wetenschappers komen nu zelfs tot de alarmerende ontdekking dat de Amazone al tien jaar lang meer CO2 uitstoot dan dat het opslaat.
Amazonewoud
Hoewel het totale oppervlak van het Amazonewoud verdeeld is over negen landen, bevindt het grootste deel (zo’n 60 procent) zich in Brazilië. En met name hier wordt het Amazoneregenwoud de laatste decennia ernstig beschadigd. Vooral ontbossing is een groot probleem. Zo is ondertussen meer dan 20 procent van het Amazoneregenwoud al verdwenen. Een prangende vraag is wat dit precies voor gevolgen heeft voor de koolstofopslag. En dus besloten de onderzoekers met behulp van satellieten de koolstofopslag tussen 2010 en 2019 in kaart te brengen.
CO2-uitstoot
De bevindingen liegen er niet om. Want volgens de studie heeft het Braziliaanse Amazonewoud de afgelopen tien jaar meer koolstof uitgestoten dan dat het heeft opgeslagen. De voornaamste reden? Niet eens ontbossing. De onderzoekers komen namelijk tot de ontdekking dat ‘degradatie’ – delen van het bos die worden beschadigd, maar niet vernietigd – tijdens de onderzoeksperiode drie keer zoveel koolstofverlies heeft veroorzaakt dan ontbossing.
Het betekent dat door de mens aangetaste gebieden ertoe hebben geleid dat het Amazonewoud meer CO2 uitstoot dan dat het opslaat. Het veranderde klimaat, zoals droogte, zorgen er vervolgens voor dat er nog meer bomen sterven. “Het Braziliaanse Amazonegebied als geheel heeft een deel van zijn biomassa verloren en daardoor komt er koolstof vrij,” legt onderzoeker Stephen Sitch uit. “We kennen allemaal de bijdrage van ontbossing in de Amazone aan de wereldwijde klimaatverandering. Toch laat onze studie nu zien hoe de uitstoot gerelateerd aan bosdegradatieprocessen nóg groter kan zijn.”
Ontbossing
Dat wil overigens niet zeggen dat ontbossing lager op de agenda kan komen te staan. Uit het onderzoek blijkt tevens dat er sinds 2019 aanzienlijk meer bomen in de Amazone zijn gekapt. In 2017 en 2018 verdween er door kettingzagen ongeveer 1 miljoen hectare bos per jaar. Enkel in 2019 moest er maar liefst 3,9 miljoen hectare bos plaatsmaken. Deze toename is voornamelijk te wijten aan Jaïr Bolsonaro, die in dat jaar aan de macht kwam. Sinds hij president is van Brazilië is er beduidend minder aandacht voor milieubescherming. Sterker nog, sinds het aantreden van de regering van Bolsonaro is geen enkele maatregel ten gunste van de natuur aangenomen.
2015
Hoewel ontbossing een blijvend probleem is, laten de bevindingen duidelijk zien dat ook degradatie niet mag worden vergeten. In 2019 verdween er door houtkap bijvoorbeeld 30 procent meer bomen dan in 2015, toen extreme droogte leidde tot bosbranden en boomsterfte. Toch blijkt uit de resultaten dat het koolstofverlies in 2015 groter was dan in 2019.
Dit voorbeeld toont de dramatische impact van degradatie aan op de totale biomassa en koolstofopslag in het immense regenwoud. Volgens Sitch is het daarom belangrijk dat we de ontwikkelingen nauwgezet in de gaten houden. “Degradatie is een allesomvattende bedreiging voor bossen,” aldus Sitch. “Het vereist dan ook onze dringende aandacht.”
