Het oprukkende coronavirus is ondertussen op alle vlakken in ons dagelijks leven doorgedrongen. En dat veroorzaakt bij veel mensen flink wat stress.
Je kunt er niet meer omheen. Zet je de televisie of radio aan, grote kans dat er gesproken wordt over de coronacrisis. Het betekent dat we elke dag worden gebombardeerd met informatie over het virus. Maar is dit eigenlijk wel goed voor ons? En wat maakt de dreiging van een mogelijke besmetting bij mensen los?
Zorgen
Sinds de eerste maatregelen een paar weken geleden werden aangekondigd, staat Nederland op z’n kop. Hoe in het begin er nog redelijk nonchalant met het coronavirus werd omgesprongen, blijkt nu de ernst van de situatie bij velen te zijn doorgedrongen. Corona is sindsdien het gesprek van de dag. Maar is al die informatie waarmee we voortdurend worden gebombardeerd eigenlijk wel goed voor ons psyche? “Nee, het lijkt dat mensen zich behoorlijk zorgen maken,” vertelt onderzoeker Gaëtan Mertens, expert op het gebied van (klinische) psychologie, aan Scientias.nl. “En die aanhoudende zorgen kunnen een behoorlijke negatieve impact hebben. Denk bijvoorbeeld aan stress, slapeloosheid en een angstig gevoel. Ik denk niet dat er op dit moment algehele paniek bestaat, maar er is wel duidelijk een continue ongerustheid.”
Onzeker
De grootste factor hierin is de voortdurende onzekerheid. Zal ik het virus krijgen? Of iemand in mijn naaste omgeving? Heb ik het virus misschien al opgelopen? En hoe erg zal het dan worden? Ook staat bij veel mensen hun baan op het spel. “Al deze zorgen kunnen zich steeds verder opstapelen,” vertelt Mertens. “Dit kan ook samengaan met andere zorgen, zoals over de financiën.” Daarbij werkt het ook niet mee dat we worden geadviseerd zoveel mogelijk binnen te blijven. “Je hebt binnen niet zoveel dingen te doen, waardoor je maar weinig afleiding hebt,” gaat Mertens verder. “En dat betekent dat veel mensen beginnen te piekeren.”
Angst
De meeste mensen lijken zich wel door deze tijd heen te kunnen slaan. Maar bij anderen slaat de angst hard toe. Tot op zekere hoogte is deze angst gegrond. “Het is logisch dat mensen zich zorgen maken,” legt Mertens desgevraagd uit. “Het virus lijkt behoorlijk besmettelijk en heeft al heel wat doden veroorzaakt. Aan de ene kant zorgt angst ervoor dat mensen de zaak serieus nemen en maatregelen opvolgen.” Toch kan het ook doorslaan en bij sommigen regelrechte paniek veroorzaken. Heel wat mensen durven nergens meer naartoe en zitten niet lekker in hun vel. Maar is dat terecht? “Op dit moment hebben we nog niet alle informatie over het virus om goed in te kunnen schatten hoe gevaarlijk het virus precies is. In Nederland worden er bijvoorbeeld vooral mensen getest die al behoorlijk ziek zijn. Dit geeft een niet-representatief beeld van hoe gevaarlijk het virus is. Sommige mensen delen bijvoorbeeld het aantal dodelijk slachtoffers door het aantal vastgestelde infecties en komen dan op sterftecijfer van 5% of meer. Dat klopt natuurlijk niet, omdat heel veel mensen met milde symptomen of zelfs zonder symptomen niet zijn meegenomen in de noemer.”
Symptomen
Diepgewortelde angst kan op verschillende manieren bij mensen tot uiting komen. Uit een online uitgevoerde studie van Mertens is bijvoorbeeld gebleken dat het opzoeken van informatie samengaat met meer angst voor het virus. “De richting van het verband is momenteel nog niet helemaal duidelijk,” zegt Mertens. “Zoeken meer angstige personen meer informatie op? Of wordt je angstiger van meer informatie over het virus?” In ieder geval blijkt wel dat angstige mensen veel over het virus willen weten. Daarnaast kunnen ze extreme vermijdingsdrang gaan vertonen. “Ze willen niet meer naar bepaalde plaatsen toe en niemand meer zien. Dit kan het dagelijkse leven behoorlijk in de weg gaan zitten. Bij sommige mensen kan dit zelfs veel langer dan nodig is blijven hangen.”
Media
Goede informatie over het virus is daarom noodzakelijk. Maar werkt de media ook de angst bij mensen in de hand? “Ik denk niet dat de reguliere media zich daar schuldig aan maken,” aldus Mertens. “Bovendien hebben mensen er baat bij om goede informatie te krijgen. Er is een grote vraag, dus ook veel aanbod. Ik denk dat het echter wel van belang is om na te gaan wat geloofwaardige informatie is. Informatie van het RIVM is bijvoorbeeld betrouwbaarder dan die van louche websites of ongecheckte berichten op sociale media. Soms krijg je via omwegen bijvoorbeeld angstverhalen of nare anekdotes te horen. Daarom is het belangrijk dat je alleen die informatie tot je neemt die bevestigd is door betrouwbare organisaties.”
Geruststellen
Om de angst enigszins in te dammen, proberen veel mensen zichzelf gerust te stellen. Niet al deze manieren zijn echter gezond. “Het probleem niet serieus nemen of het weg te relativeren is niet heel bevordelijk,” zegt Mertens. “Dan krijg je mensen die niet goed de richtlijnen opvolgen.” Ook hamsteren is een vrij ongezonde methode om met de angst om te gaan. “Hamsteren komt niet alleen voort uit de angst voor het virus, maar ook uit angst voor quarantaine of dat de economie stil komt te staan. Mensen zijn bang dat winkels moeten sluiten en dat ze dan niet meer aan eten kunnen komen.” Toch heeft dit volgens Mertens weinig zin. “We creëren op die manier juist een tekort,” zegt hij. “Wat dat betreft werkt het contra-productief. Het houdt zichzelf in stand omdat mensen zich er naar gaan gedragen.”
Mertens heeft daarom een beter advies. “Probeer niet te blijven hangen in de angst, maar probeer je gedachten te verzetten,” zegt hij. Continue angst zonder dat je er iets kan aan doen heeft weinig zin. Onderneem daarom positieve activiteiten, zoals sport, lezen of mediteren. Als je informatie opzoekt, doe dit dan enkel op basis van betrouwbare bronnen. Simpele berekeningen op basis van beschikbare cijfers heeft weinig zin. En hou goed contact met je dierbaren door bijvoorbeeld iedere dag even te bellen met je opa of oma.”
