In lagere regionen ontstaan er minder vliegtuigstrepen. En dat loont.
Wanneer je op een heldere dag een blik op de hemel werpt, zie je vaak witte strepen achtergelaten door vliegtuigen. Zo’n vliegtuigstreep of condensspoor bestaat uit de uitlaatgassen van het vliegtuig. Onderzoek heeft nu aangetoond dat deze strepen net zo slecht zijn voor het klimaat als de CO2 die het vliegtuig uitstoot. Maar slechts een kleine aanpassing van de vlieghoogte kan dit schadelijke effect drastisch verminderen.
Vliegtuigstrepen en het klimaat
Vliegtuigstrepen bevatten veel waterdamp en roetdeeltjes. Wanneer dit waterdamp condenseert en bevriest, ontstaan er ijskristallen. En die vormen het voor ons zichtbare vliegtuigspoor. “Soms bestaat zo’n streep maar een kortstondig,” zegt onderzoeksleider Marc Stettler tegen Scientias.nl. “Maar onder bepaalde omstandigheden kan zo’n spoor langdurig blijven hangen en uitwaaieren.” En in dat geval kan de bewolking invloed hebben op het klimaat. “De strepen kunnen zowel een koelend, als een opwarmend effect hebben,” vervolgt Stettler. “Het koelende effect ontstaat wanneer ze zonlicht de ruimte in weerkaatsen, maar dit gebeurt alleen overdag. Het opwarmende effect ontstaat doordat de strepen een deel van de warmte die van de aarde ontsnapt – en anders dus verloren zou gaan in de ruimte – opvangen.” De onderzoekers ontdekten dat vliegtuigen die in de late namiddag of avond in de lucht vertoefden het grootste opwarmende effect veroorzaakten. “Het koelende effect is dan volledig verdwenen, waardoor het opwarmende effect domineert,” zegt Stettler. “Sowieso is dit opwarmende effect groter dan het koelende effect. En hierdoor dragen vliegtuigstrepen bij aan de opwarming van de aarde.”
Vlieghoogte
Deze vliegtuigstrepen ontstaan gemakkelijker en houden overigens ook beter stand op grote hoogte. Maar wat gebeurt er precies als vliegtuigen zich in lagere regionen begeven? Met behulp van computersimulaties modelleerden de onderzoekers hoe het veranderen van de vliegtuighoogte het aantal strepen zou kunnen verminderen en hoe lang ze in dit geval zouden blijven hangen. En de bevindingen zijn treffend. Als de vlieghoogte van minder dan twee procent van de huidige vluchten namelijk met slechts 610 meter wordt verlaagd, zou dit de gerelateerde klimaatverandering met maar liefst 59 procent kunnen verminderen. “Door de hoogte van slechts een zeer klein aantal vluchten aan te passen, kan de totale klimaatimpact van de luchtvaartindustrie aanzienlijk verminderd worden,” concludeert Stettler.
De onderzoekers kwamen er in hun studie achter dat niet alle vliegtuigen een bijdrage leveren aan de door de vliegtuigstrepen veroorzaakte klimaatverandering. Het team ontdekte namelijk dat slechts 2 procent van de vluchten verantwoordelijk was voor tachtig procent van het opwarmende effect. Dit betekent dat als we onze aandacht richten op die twee procent, we al grote sprongen kunnen maken en de klimaatimpact van de luchtvaartindustrie drastisch kunnen verminderen.
Verklaring
Maar waarom heeft het aanpassen van de vlieghoogte zo’n groot effect? “Vliegtuigstrepen hebben twee zaken nodig,” legt Stettler desgevraagd uit. “Aan de ene kant een hoge luchtvochtigheid en aan de andere kant een bron van deeltjes waarop vocht kan condenseren waardoor er ijskristallen ontstaan. De gebieden met een hoge luchtvochtigheid zijn vrij dunne lagen in de atmosfeer. Dit betekent dat als een vliegtuig zijn hoogte iets aanpast, hij deze gebieden mijdt. En dat leidt tot minder vliegtuigstrepen.” In combinatie met schonere vliegtuigmotoren kan de schade die de vliegtuigstrepen aanrichten met wel 90 procent verminderd worden. “Daarvoor moet wel echt de overgrote meerderheid van de vliegtuigen worden uitgerust met nieuwe motoren die minder roetdeeltjes uitstoten, wat veel tijd en geld zou kosten,” stelt Stettler.
CO2-uitstoot
Hoewel de bevindingen uit de studie hoopgevend zijn, plaatsen de onderzoekers wel een kleine kanttekening. Door namelijk de vlieghoogte aan te passen, neemt wel het brandstofgebruik iets toe. Toch ziet Stettler dit niet gelijk als een probleem. “De voordelen van het verminderen van de vliegtuigstrepen wegen ruimschoots op tegen de toename van het brandstofverbruik,” zo betoogt hij. “Bovendien,” gaat hij verder, “als we echt risicomijdend willen zijn en extra CO2-uitstoot willen voorkomen, dan kunnen we ook alleen die vluchten aanpassen die geen extra CO2-uitstoot met zich meebrengen. En in dat geval zou de door vliegtuigstrepen veroorzaakte klimaatverandering alsnog met 20 procent verminderd worden.”
In een vervolgonderzoek is het team van plan om de simulaties verder te verfijnen. Want op dit moment zijn onderzoekers nog steeds bezig om de wetenschappelijke kennis over vliegtuigstrepen en hun effecten verder uit te breiden. En door hier meer over te weten te komen, zullen we ook in staat zijn om de impact van de vliegtuigstrepen op het klimaat nog nauwkeuriger te voorspellen.
