Wat te doen met het eerste bericht van aliens? Vernietigen?

Het bericht openen kan ronduit gevaarlijk zijn.

Zijn wij alleen? Het lijkt weinig aannemelijk. Maar bewijs voor de aanwezigheid van buitenaardse beschavingen hebben we nog niet gevonden. Dat kan echter zomaar veranderen. Bijvoorbeeld als ze ons een boodschap sturen. Maar wat moeten we met zo’n boodschap beginnen? Het antwoord lijkt voor de hand liggend: lezen, natuurlijk! Maar misschien is ritueel verbranden in sommige gevallen een beter idee. Dat is grofweg de strekking van een artikel dat eerder deze maand gepubliceerd is.

Het slechtste scenario
Het paper is geschreven door astrofysicus Michael Hippke, verbonden aan het Duitse Sonneberg Observatorium en natuurkundige John G. Learned, verbonden aan de universiteit van Hawaii. En de mannen gaan in hun paper uit van het slechtst mogelijke scenario: een buitenaardse beschaving die niet per se het beste met ons voorheeft én contact zoekt.

Vredelievend?
Er is in het verleden al veel gediscussieerd over de vraag of we aliens moeten vrezen of niet. Sommige onderzoekers denken van wel. Zo is Stephen Hawking bijvoorbeeld een fel tegenstander van METI: het verzenden van een boodschap met als doel de aandacht van aliens te trekken. Andere onderzoekers denken dat het allemaal zo’n vaart niet zal lopen. Vaak wijzen zij erop dat een buitenaardse beschaving die in staat is om ons te ontdekken en misschien zelfs op te zoeken, veel geavanceerder moet zijn dan wij en dat zo’n beschaving het alleen maar zover geschopt kan hebben als deze op een tijdschaal van vele honderdduizenden jaren stabiel is. En dat zou weer alleen mogelijk zijn als deze vredelievend is. Hippke en Learned zijn niet overtuigd. “Als buitenaardse intelligentie bestaat, zullen er goede en kwade beschavingen tussenzitten,” zo schrijven ze.

Vernietigen
Terug naar de hoofdvraag. Want stel nu dat één van die beschavingen ons een bericht stuurt. De intenties van de afzender zullen in eerste instantie onbekend zijn. Wat te doen? De boodschap vernietigen voor iemand deze kan lezen, is in sommige gevallen misschien wel de beste optie, zo stellen de onderzoekers. Ze wijzen er daarbij op dat een buitenaardse beschaving op verschillende manieren met een berichtje alleen al een hoop ellende zou kunnen veroorzaken. Zo kunnen aliens een korte mededeling sturen met als doel complete paniek en chaos op aarde te veroorzaken. Een voorbeeldje: “We zorgen er morgen voor dat jullie zon een supernova wordt”. Maar niet alleen zo’n korte en krachtige bewering zou de aardse beschaving aan het wankelen kunnen brengen. Ook een wat langere tekst kan problematisch blijken door “een demoraliserende culturele invloed” te hebben. “Zo wordt er bijvoorbeeld nog altijd gedebatteerd over de vraag of het Romeinse Rijk viel door de Bijbel.”

Zijn aliens goed- of kwaadaardig? Afbeelding: Pawel86 / Pixabay.

Complexe boodschap
Maar misschien nog wel het gevaarlijkst is een complexe of zelfs gecodeerde boodschap. Zo’n boodschap kan een virus of ander technologisch gevaar verbergen dat zich openbaart wanneer we er op de computer mee aan de slag gaan. Het advies van Hippke en Learned? De boel analoog houden: dus de code met pen en papier proberen te kraken. Maar dat zal waarschijnlijk nog niet meevallen. “Voor veel plausibele soorten boodschappen is het veel gemakkelijker om de computer te gebruiken (…) Berichten kunnen grote technische diagrammen, vergelijkingen, algoritmes, etc. bevatten die niet geprint en met de hand bestudeerd kunnen worden. Daarnaast kan de boodschap wel eens gecomprimeerd zijn om de interstellaire datasnelheid te verhogen en het algoritme voor decompressie zou een code kunnen zijn. Het is niet mogelijk om miljarden van die decompressie-instructies met de hand uit te voeren en deze vereisen dan ook het gebruik van een computer. Maar dan leest die computer wel mogelijk gevaarlijke code afkomstig van buitenaardse intelligente wezens uit.”

Dat klinkt inderdaad niet heel verstandig. Maar dan gebruiken we toch geïsoleerde, oftewel in een soort quarantaine gestopte computers? Hippke en Learned zien er niks in; het is nog steeds te gevaarlijk. Ze illustreren dat aan de hand van een voorbeeldje. “Stel je een boodschap voor met een kop die zoiets stelt als: “We zijn vrienden. De galactische bibliotheek is bijgesloten in de vorm van een kunstmatige intelligentie (KI) die heel snel jouw taal leert en jouw vragen beantwoordt. Je kunt de code uitlezen aan de hand van deze instructies…” We nemen aan dat de boodschap alleen beschikbaar is voor een klein groepje mensen – ambtenaren – die besluiten om het geheim te houden, maar wel hun nieuwsgierigheid te bevredigen en het met zorg te bestuderen.” Ze bouwen een computer op de maan die de code gaat uitlezen en implementeren tal van beveiligingsmaatregelen, waaronder een bom nabij de computer waarmee het experiment op elk mogelijk moment kan worden stilgelegd. De computer gaat aan de slag en al snel raakt de KI met mensen aan de praat. “De KI kan dan iets waardevols aanbieden, zoals een behandeling voor kanker en er iets kleins voor terugvragen, bijvoorbeeld 10% meer computercapaciteit.” Dat lijkt een mooie deal. Maar: “Wanneer we het doen, beginnen we ermee te handelen, zonder dat er duidelijke grenzen zijn.” Tja, zul je denken: gewoon niet aan beginnen. Maar volgens de onderzoekers moeten we niet vergeten dat er mensen bij betrokken zijn (zie kader). “We kunnen menselijke fouten en emoties nooit uitsluiten.”

Het voorbeeld van Hippke en Learned doet een beetje denken aan de AI-box: een soort virtuele gevangenis waar een kwaadaardige kunstmatige intelligentie in is vastgezet. Onderzoeken wijzen uit dat zelfs de meest geavanceerde virtuele gevangenissen nutteloos zijn, omdat een werkelijk intelligente KI altijd in staat is om mensen in de omgeving ervan te overtuigen dat ze ‘m vrij moeten laten. De enige manier om zoiets te voorkomen, is door communicatie tussen KI en mensen onmogelijk te maken. Maar in het voorbeeld van Hippke en Learned is dat geen optie: het is juist de communicatie met de KI – en toegang tot die galactische bibliotheek met informatie over de buitenaardse wezens – waar mensen op uit zijn.

Zo zullen er misschien ook mensen zijn die het ‘zielig’ vinden dat de KI in de computer zit opgesloten en deze meer ruimte gunnen. Nog groter wordt het probleem als één van de ambtenaren uit het voorbeeld zijn mond voorbij praat en mensen op aarde lucht krijgen van het experiment op de maan. “Al snel kan er op aarde een gemeenschap ontstaan die omwille van religieuze, filosofische, etc. redenen voor vrijlating van de KI is,” zo schrijven de onderzoekers. “En als de KI belooft kanker te genezen of een verlossende boodschap biedt, kan er een cult ontstaan. Misschien (of misschien ook niet) zal een groot deel van de bevolking voor vrijlating zijn. Zou of kan een democratische overheid tegen de wil van de meerderheid ingaan? Dictaturen zijn onstabiel en zullen uiteindelijk omvergeworpen worden.” Kortom: “De KI zal uiteindelijk vrijkomen.” Het advies van de heren is dan ook duidelijk. Complexe buitenaardse boodschappen moeten als we geen enkel risico willen lopen, vernietigd worden. “Voor alles wat complexer is dan gemakkelijk te printen afbeeldingen of platte tekst geldt dat de technische risico’s onmogelijk op voorhand in te schatten zijn.”

Te complex om te openen? Afbeelding: Tobias_ET /. Pixabay

Afweging
Mocht er een bericht arriveren van aliens, wat doen we dan? Het brengt ons terug bij dat ene grote vraagstuk: lijken aliens op ons? Oftewel: is het mogelijk dat ze het slecht voor hebben met anderen? We weten het niet. En daarmee zal het openen van een bericht – en dan met name een wat complexer bericht dat computerkracht vereist – altijd een risico zijn. Tegelijkertijd kan het ook de moeite waard zijn om dat risico te nemen, zo benadrukken de onderzoekers. Want ach, hoe groot is de kans dat de eerst en beste buitenaardse beschaving die contact zoekt direct de meest kwaadaardige is? Is het niet veel aannemelijker dat goedaardige aliens op zoek gaan naar buren? En wie weet wat we weggooien als we het bericht ongeopend wegkieperen: misschien wel de kans om met een buitenaardse beschaving samen te werken en ervan te leren. Het is een lastige afweging. Maar wel eentje waar we nu al over na moeten denken, aldus de onderzoekers. “Het is altijd verstandig om de risico’s en kansen op voorhand in te schatten en een bewuste keuze voor of tegen te maken in plaats van blindelings een willekeurig pad in te slaan.”

Daarnaast heeft hun studie ook implicaties voor de berichten die we zelf gaan verzenden, in de hoop dat buitenaardse wezens ze opvangen. Want nu we ons bewust zijn van potentieel gevaarlijke berichten doen we er goed aan die zelf ook niet te versturen. Dus geen computercodes de ruimte inslingeren, maar plaatjes of muziek of platte tekst, zodat er geen buitenaardse computers nodig zijn om ze te ontcijferen. Want wie weet zijn aliens wel net zo wantrouwig als wij en belandt onze goedbedoelde boodschap anders ongelezen in de buitenaardse prullenmand…

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd