Europese jagers en verzamelaars pasten hun jachtuitrusting aan door klimaatverandering

Naarmate het weer grilliger werd kregen de stenen werktuigen van onze voorouders nieuwe vormen.

Tijdens het Mesolithicum (een periode ongeveer 11.000 tot 6.000 jaar geleden) veranderde het klimaat in Europa rap. De destijdse bewoners van Europa kregen het te stellen met een vergelijkbare klimaatverandering als vandaag de dag. “Jagers en verzamelaars die langs de zuidelijke Noordzee woonden werden geconfronteerd met een snelle zeespiegelstijging, droogte en bosbranden,” somt onderzoeker Philippe Crombé op. En dit had een interessante weerslag op de stenen werktuigen die onze voorouders gebruikten.

Stenen werktuigen
De onderzoekers kwamen erachter dat naarmate het klimaat veranderde, de jagers en verzamelaars hun stenen werktuigen aanpasten en nieuwe vormen gaven. Het team richtte zich in de studie op microlieten: kleine stenen werktuigen gemaakt van vuursteen die werden gebruikt bij de jacht. De onderzoekers analyseerden microlieten die op verschillende plekken langs de zuidelijke Noordzee aangetroffen zijn. De soorten en vormen van deze stenen werktuigen blijken bijzonder divers: zo ontwierpen de destijdse bewoners van Europa microlieten in de vorm van driehoeken en halve manen en zelfs in de vorm van bladeren en maretakken.

Wist je dat…

…Europese jagers en verzamelaars een donkere huid hadden en blauwe ogen? Onderzoekers hebben het genoom van een Europese jager-verzamelaar in kaart gebracht. En op basis van dat genoom kunnen ze nu concluderen hoe die jager-verzamelaar eruitzag.

Vormen
Volgens de onderzoekers zijn deze nieuwe ontwerpen van microlieten gekoppeld aan verschillende klimatologische gebeurtenissen. Zo deed de driehoekige microliet zijn intrede nadat het in het vroege Mesolithicum abrupt afkoelde. Duizend jaar later verschenen er na een soortgelijke omschakeling in het klimaat nieuwe soorten messen (de zogenoemde bladelets) en geretoucheerde microlieten. Weer duizend jaar later, toen het opnieuw afkoelde en het een stuk droger werd, kwamen er nieuwe pijlpunten op die de oudere microlieten vervingen.

Waarom?
De vraag is natuurlijk waarom de jagers en verzamelaars zo creatief te werk gingen met hun jachtuitrusting. De onderzoekers veronderstellen in hun studie dat de nieuwe ontwerpen te maken hebben met de opkomende confrontaties tussen de verschillende groepen die langs de Noordzee woonden. De stijging van de zeespiegel dwong voormalige bewoners om naar nieuwe gebieden te trekken. Dit leidde tot concurrentie om hulpbronnen en bracht territoriale gevoelens naar boven. De nieuwe vormen van hun stenen werktuigen hadden daarom volgens de onderzoekers vooral een sociale en symbolische reden. Het liet met andere woorden zien tot welke groep je behoorde.

De onderzoekers laten het onderwerp nog niet helemaal los. Zo rijst de vraag of klimaatverandering ook andere aspecten van het gedrag van de Europese jagers en verzamelaars beïnvloedde.

Bronmateriaal

"Stone tool changes may show how Mesolithic hunter-gatherers responded to changing climate" - PLOS (via EurekAlert)

Afbeelding bovenaan dit artikel: Ulco Glimmerveen

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd