De planeet doet er 15.000 jaar(!) over om een rondje rond zijn moedersterren te voltooien en kan ons wellicht helpen om onze eigen Planeet X te vinden.
Astronomen kwamen de exoplaneet – die de naam HD106906b heeft gekregen – in 2013 al op het spoor, maar wisten toen nog niets over de baan van het object. Daar is nu – dankzij waarnemingen van ruimtetelescoop Hubble verandering in gekomen.
Grote afstand
Hubble boog zich over het systeem waar HD 106906b deel van uitmaakt en dat 336 lichtjaar van ons verwijderd is. In het hart van het stelsel vinden we twee jonge sterren die om elkaar heen cirkelen. En daaromheen draait HD 106906b. De observaties van Hubble wijzen uit dat de planeet uitzonderlijk ver van zijn moedersterren verwijderd is. De afstand tussen HD 106906b en de moedersterren is meer dan 730 keer groter dan de afstand tussen de aarde en de zon.
De enorme afstand tussen de exoplaneet en de dubbelster resulteert in een omvangrijke omloopbaan. Doordat de planeet ook nog eens weinig haast heeft, doet deze er zo’n 15.000 jaar over om een rondje om de moedersterren te voltooien.
Het wordt nog vreemder
Wat verder opvalt, is dat de omloopbaan zeer excentrisch is (oftewel sterk afwijkt van een cirkelvorm). Daarnaast is er sprake van een sterke inclinatie. Dat betekent heel concreet dat de omloopbaan niet in hetzelfde vlak ligt als de puinschijf die zich nog rond de jonge sterren bevindt, maar daar iets schuin op staat. “Om te begrijpen hoe raar dit is, hoeven we alleen maar naar ons eigen zonnestelsel te kijken waar we zien dat alle planeten daar grofweg in hetzelfde vlak liggen,” vertelt onderzoeker Meji Nguyen. “Het zou bizar zijn als bijvoorbeeld de omloopbaan van Jupiter een hoek van 30 graden zou maken met het omloopvlak waarin alle andere planeten zich bevinden.”
Vragen
De vreemde baan van HD 106906b roept veel vragen op. Want de planeet is geboren uit de puinschijf waar deze nu zo ver van verwijderd is en waar zijn omloopbaan nu zo schuin op staat. Het roept de vraag op hoe deze planeet vanuit die puinschijf in zijn vreemde baan terecht is gekomen. De onderzoekers hebben daar wel ideeën over. Mogelijk is HD 106906b veel dichter bij zijn moedersterren ontstaan, maar vervolgens – door de weerstand die deze in de puinschijf ondervond – nog verder naar de moedersterren toe bewogen. Die hebben de planeet met hun zwaartekracht vervolgens een flinke slinger gegeven, waardoor deze op koers lag om het systeem te verlaten. Een passerende ster die zeer dicht bij dit systeem in de buurt kwam, heeft er met zijn zwaartekracht vervolgens voor gezorgd dat de baan van de planeet stabiliseerde en HD 106906b toch in zijn moedersysteem bleef hangen.
Planeet X
Komt deze hypothese je bekend voor? Dat kan kloppen. Een vergelijkbare hypothese is namelijk bedacht om de uitzonderlijke baan van de nog hypothetische Planeet X in ons eigen zonnestelsel te verklaren. Deze planeet zou op grote afstand rond de zon cirkelen en ook een excentrische en geïnclineerde omloopbaan hebben. Aangenomen wordt dat deze planeet in het hart van ons zonnestelsel is ontstaan en vervolgens door Jupiter weg is geslingerd. Een passerende ster zou de baan van deze planeet gestabiliseerd hebben, waardoor deze zich nu in de buitenste regionen van ons zonnestelsel ophoudt.
Kuipergordelobjecten
Of er in ons eigen zonnestelsel een Planeet X te vinden is, is nog onduidelijk. Astronomen hebben tot op heden alleen indirecte aanwijzingen voor het bestaan van de planeet gevonden. Het gaat dan om Kuipergordelobjecten met een heel bijzondere baan die verklaard kan worden door de aanwezigheid van een zwaar object: Planeet X. “Ondanks dat we Planeet X tot op heden nog niet gedetecteerd hebben, kan de baan van de planeet afgeleid worden uit het effect die de planeet op verschillende objecten in de buitenste regionen van het zonnestelsel heeft,” aldus onderzoeker Robert De Rosa. “Dit suggereert dat als een planeet inderdaad verantwoordelijk is voor de banen van deze Transneptunische objecten, deze planeet een excentrische en geïnclineerde baan moet hebben. Die voorspelde baan van Planeet X is vergelijkbaar met de baan van HD 106906b.”
Mogelijk kan meer onderzoek naar HD 106906b ook meer inzicht geven in waar we onze eigen Planeet X – als deze bestaat – het beste kunnen zoeken. HD 106906b mag zich de komende tijd dan ook ongetwijfeld nog in heel wat aandacht verheugen. Zo zijn er al plannen om de planeet en omgeving onder de loep te nemen met de James Webb Space Telescope. Gehoopt wordt dat zo een aantal prangende vragen over het ontstaan en de daaropvolgende verhuizing van HD 106906b beantwoord kan worden.
