Groenlandse ijskap kan over 1000 jaar compleet verdwenen zijn

Het zou resulteren in een zeespiegelstijging van meer dan 7 meter, zo waarschuwen onderzoekers.

Talloze onderzoeken hebben al aangetoond dat de Groenlandse ijskap in rap tempo smelt. Een deel van het smeltwater weet de weg naar zee te vinden en draagt zo bij aan de wereldwijde zeespiegelstijging. Zo voorspelden wetenschappers eerder dat de Groenlandse ijskap – als wij geen actie ondernemen om de opwarming van de aarde te beperken – de zeespiegel in twee eeuwen tijd met 88 centimeter kan laten stijgen. Het is bijzonder zorgwekkend. En waarschijnlijk ook bijzonder optimistisch, zo stellen wetenschappers nu in het blad Science Advances. Hun onderzoek wijst namelijk uit dat de Groenlandse ijskap op lange termijn een veel grotere bijdrage levert aan de zeespiegelstijging dan gedacht. Als de wetenschappers het bij het juiste eind hebben en de Groenlandse ijskap de komende twee eeuwen net zo snel blijft smelten als deze nu doet, zou de zeespiegel door smeltwater afkomstig van deze ene ijskap tot wel 160 centimeter kunnen stijgen. En over 1000 jaar zou de Groenlandse ijskap zelfs compleet verdwenen kunnen zijn. Wat resulteert in een zeespiegelstijging van meer dan 7 meter.

Model
De onderzoekers baseren hun conclusies op een nieuw model. Dit model maakt gebruik van nieuwe en accurate metingen van de dikte van de Groenlandse ijskap. “Accurate kennis van de dikte van het ijs is belangrijk om te kunnen simuleren hoe het ijs stroomt,” legt onderzoeker Andy Aschwanden uit. “Uiteindelijk stromen alle gletsjers naar beneden. Dat klinkt heel simpel, maar als je niet weet waar ‘beneden’ is, kan een model nooit goed kloppen. Dus om de stroming van het ijs te begrijpen, moet je weten hoe dik het ijs is.” Vervolgens gebruikten Aschwanden en collega’s dit model om de smelt op Groenland en daaruit voortvloeiende zeespiegelstijging tot aan het jaar 3000 te simuleren. Ze deden dat 500 keer voor drie verschillende klimaatscenario’s: RCP 2.6, RCP 4.5 en RCP 8.5 (zie kader). En elke keer pasten ze de parameters van het model iets aan. “Onze aanpak is een beetje vergelijkbaar met hoe men tegenwoordig het weer voorspelt, waarbij men het weer herhaaldelijk en met telkens net iets andere beginomstandigheden simuleert,” legt Aschwanden aan Scientias.nl uit.

RCP scenario’s (RCP staat voor Representative Concentration Pathways) beschrijven verschillende manieren waarop de concentratie broeikasgassen in de atmosfeer zich kan ontwikkelen. Het RCP 2.6-scenario komt overeen met een heel ambitieus klimaatbeleid. En ook het RCP 4.5-scenario vereist nogal wat ingrijpende maatregelen. Het RCP 8.5-scenario ontvouwt zich als we eigenlijk niets doen om de opwarming van de aarde tegen te gaan.

De simulaties resulteren volgens de onderzoeker in een behoorlijk realistisch en tegelijkertijd angstaanjagend beeld. Zo voorspellen ze dat de Groenlandse ijskap onder het klimaatscenario RCP2.6 over 1000 jaar 8 tot 25% van de massa is kwijtgeraakt. Het zou resulteren in een zeespiegelstijging tot 1.88 meter. Voor RCP 4.5 en RCP 8.5 gaat het zelfs om respectievelijk 26 tot 57% en 72 tot 100% van de massa en zeespiegelstijgingen tot wel 4.17 en 7.28 meter.

Het effect dat verschillende klimaatscenario’s naar verwachting op de ijskap hebben. Afbeelding: UAF Geophysical Institute.
Waarom smelt de Groenlandse ijskap?

Volgens Aschwanden is de smelt een direct gevolg van stijgende lucht- en watertemperaturen. Warmere lucht tast de ijskap van bovenaf aan. Warmer water ‘knaagt’ ondertussen aan de onderzijde van de gletsjertongen, waardoor zij massa verliezen, de achterliggende gletsjers minder tegenwicht hebben en gemakkelijker in zee kunnen glijden. Naast deze twee trends zijn er ook nog de zeer veranderlijke weersomstandigheden die deze trends tijdelijk kunnen versterken of verzwakken. “Dat betekent dat er van jaar tot jaar sprake kan zijn van enige variatie,” aldus Aschwanden. Als voorbeeld haalt hij een recent onderzoek aan dat aantoont dat de Jakobshavn-gletsjer – de snelst stromende gletsjer van Groenland – momenteel dikker wordt. “Dat is niet in strijd met onze bevindingen.”

Erop of eronder
Het blijven schattingen, zo benadrukken Aschwanden en collega’s. Meer onderzoek naar hoe gletsjers bewegen en op hogere temperaturen reageren, is hard nodig. Maar wat de onderzoekers wel met zekerheid kunnen concluderen – omdat alle simulaties dat laten zien – is dat het de komende decennia erop of eronder wordt voor de Groenlandse ijskap. “Als we zo doorgaan, zal de Groenlandse ijskap smelten,” aldus Aschwanden. “Wat we in de nabije toekomst met onze uitstoot gaan doen, zal een grote en langdurige impact hebben op de Groenlandse ijskap en dus ook op de zeespiegel en de mensheid.”

Oceaanstromingen
Overigens heeft het smelten van de Groenlandse ijskap niet alleen invloed op de zeespiegel, zo vertelt Aschwanden aan Scientias.nl. “Over een periode van honderden jaren kan een verandering in de vorm van de Groenlandse ijskap van invloed zijn op het weer op het noordelijk halfrond. Daarnaast kan het toevoegen van veel zoet smeltwater aan de oceaan van invloed zijn op de oceaanstromingen.” Naar dat laatste wordt op dit moment veel onderzoek gedaan.

Hoewel er best nog wel wat losse eindjes zijn, geeft het onderzoek van Aschwanden en collega’s behoorlijk wat reden tot zorg. Aschwanden ziet dat overigens liever anders. “Ik focus liever op de positieve aspecten: alle hoop is nog niet verloren. We hoeven dat RCP 8.5-scenario niet te volgen en we hoeven de Groenlandse ijskap niet kwijt te raken.” Er is namelijk nu nog tijd en ruimte om een ander klimaatscenario te omarmen en de Groenlandse ijskap (grotendeels) van de ondergang te redden. Maar Aschwanden kan het niet vaak genoeg benadrukken: haast is geboden. “Onze acties in de komende decennia zullen bepalend zijn voor de toekomst van de Groenlandse ijskap.”

Bronmateriaal

"Study Predicts More Long-Term Sea Level Rise from Greenland Ice" - NASA
Interview met Andy Aschwanden
Afbeelding bovenaan dit artikel:

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd