Dat stellen deskundigen. Ondertussen is een effectief vaccin zeker nog 18 maanden van ons verwijderd.
Volgens de laatste cijfers zijn er inmiddels meer dan 81.000 mensen met het nieuwe coronavirus besmet geraakt. De meeste besmettingen – een slordige 78.000 – vonden plaats in China. Maar ook in Zuid-Korea, Italië, Japan, de Verenigde Staten, Australië, Duitsland en Groot-Brittannië is het virus opgedoken. Inmiddels is het virus al zo’n 2765 mensen fataal geworden. En nog altijd duikt het virus regelmatig in nieuwe gebieden op en blijft het aantal getroffen mensen toenemen. En daarmee stevenen we toch echt af op de zo gevreesde pandemie.
Pandemie
Volgens professor Nigel McMillan, als expert op het gebied van infectieziekten verbonden aan de Griffith University in Australië, is de kans op een pandemie op het moment groot. “We zien hoe het virus zich momenteel verspreid in Iran, Zuid-Korea, Italië en Japan,” zo vertelt hij aan Scientias.nl. “Bovendien hebben reizigers vanuit Iran mensen in Canada, Libanon en Spanje geïnfecteerd.” Maar niet alleen het feit dat het virus in rap tempo op tal van plekken op aarde opduikt, wijst op een naderende pandemie. “Ook het feit dat het virus ons verrast heeft en er duidelijk ook mensen zijn die het virus zonder dat ze zelf weten dat ze het bij zich dragen, verspreiden, werkt daaraan mee. Zulke patiënten zijn onmogelijk te detecteren met warmtecamera’s – op dit moment de belangrijkste manier om mensen bij binnenkomst van een land te screenen.”
Vaccin
Terwijl het virus zich zo verspreidt, werken onderzoekers keihard aan een effectief vaccin. En er wordt vooruitgang geboekt, zo kan McMillan ons vertellen. “De eerste vaccin-kandidaten worden op dit moment gegenereerd en klaargemaakt om te testen op veiligheid. Die tests duren twaalf maanden en zullen antwoord geven op de vraag of de vaccins veilig zijn, een immuunreactie op gang brengen, of die immuunreactie de gewenste reactie is en of het voorkomt dat mensen ziek worden.” Die tests zijn – hoewel ze veel kostbare tijd kosten – absoluut noodzakelijk. “Zonder die informatie is een vaccin niet nuttig.” Deze tests vinden in eerste instantie plaats onder dieren. Pas als de resultaten bevredigend zijn, kan er ook onder mensen worden getest. Naar schatting is een effectief vaccin al met al zo’n achttien maanden van ons verwijderd. “De ontwikkeling van een vaccin kost tijd,” erkent McMillan. “De grootste uitdaging is het kiezen van het juiste eiwit of gen (afkomstig van het virus, red.) waarmee het beste een immuunreactie kan worden opgeroepen die in staat is om het virus te stoppen. Veel vaccins tegen virussen bevatten het gehele inactieve virus en dat werkt in zekere mate. Andere vaccins bevatten non-virulente of verzwakte virussen en die werken iets beter, omdat het lichaam veel meer virale eiwitten detecteert.” Wat voor het nieuwe coronavirus het beste werkt, kunnen we maar op één manier te weten komen. “Testen.”
Mocht het tot een pandemie komen, dan kan het vaccin selectief worden ingezet om specifieke groepen te beschermen en verdere verspreiding van het virus af te remmen. “Hulpverleners, artsen en verpleegkundigen en kwetsbare bevolkingsgroepen zouden baat hebben bij een vaccin,” aldus McMillan.
Maatregelen
Het lijkt in dit stadium echter nog niet zo aannemelijk dat een eventuele pandemie nog net zo lang op zich laat wachten als een vaccin. Mocht het virus zich zo snel blijven verspreiden dat er op korte termijn sprake is van een wereldwijde epidemie, is het dus vooral een kwestie van roeien met de riemen die we hebben. Volgens McMillan zal de manier waarop overheden en de Wereldgezondheidsorganisatie het virus benaderen wel veranderen als het zich ontwikkelt tot een pandemie. “Reisverboden hebben dan geen zin meer. Hetzelfde geldt voor het afsluiten van complete steden. Je komt dan in een fase waarin de focus ligt op het vertragen van de verspreiding van het virus, bijvoorbeeld door patiënten thuis te isoleren, massale bijeenkomsten te beperken en extra controle op hygiëne.”
Hoe dodelijk is het nieuwe coronavirus? Naar schatting sterft zo’n 3% van de mensen die zich met het virus bij hun arts melden. Of dit percentage echt goed weergeeft hoe dodelijk het virus is, is echter twijfelachtig. Zo weten we dat het virus bij sommige mensen slechts milde symptomen oproept. Het lijkt dan ook aannemelijk dat lang niet alle mensen die het virus onder de leden hebben, uiteindelijk bij een arts belanden en dus geregistreerd worden. Als we ook al die ‘verborgen’ gevallen van het coronavirus konden meerekenen, kan het percentage mensen dat aan het virus sterft, dus wel eens veel lager uitvallen. Waar we wel een redelijk goed beeld van hebben, is het percentage mensen dat na met het virus te zijn geïnfecteerd, hulp nodig hebben. Zo bleek in China ongeveer 5% van de patiënten die zich met het virus bij hun arts meldden, uiteindelijk op de intensive care te belandden. En nog eens 14% van de geïnfecteerde Chinezen had uiteindelijk op een andere afdeling van het ziekenhuis een bed nodig. Het laat volgens deskundigen zien dat een pandemie tot capaciteitsproblemen kan leiden in ziekenhuizen. Zeker als deze wat langer aanhoudt en grote percentages van de bevolking door het virus geveld worden.
Voor nu is het afwachten hoe het allemaal gaat lopen. “We zijn dicht bij een pandemie,” stelt professor Raina MacIntyre, expert op het gebied van griep en opkomende infectieziekten aan de University of New South Wales. “Maar er is nog steeds hoop dat we de epidemieën in Iran, Italië, Zuid-Korea, enzovoort onder controle krijgen.” Ook de Wereldgezondheidsorganisatie is nog hoopvol dat een pandemie kan worden afgewend, zo liet de directeur-generaal van de organisatie, Tedros Adhanom Ghebreyesus vandaag in een toespraak weten. “Dit is een gevecht dat gewonnen kan worden, als we het goed aanpakken.” Tegelijkertijd hamert Ghebreyesus erop dat het COVID19-virus de potentie heeft om uit te groeien tot een pandemie en dat alle landen – of het virus er nu al gedetecteerd is of niet – zich daarop voor moeten bereiden. Alles om te voorkomen dat dit virus ons nog een keer weet te verrassen.
