Klimaatverandering tast niet alleen onze leefomgeving aan, maar ook onze gezondheid.
Vaak associëren we de opwarming van de aarde met grote, ingrijpende gebeurtenissen in de leefomgevingen van mensen en dieren, zoals overstromingen, steeds vaker voorkomende hittegolven en smeltende ijskappen. Maar een nieuw onderzoek maakt op indringende wijze duidelijk dat klimaatverandering niet alleen onze omgeving kan veranderen, maar ook van invloed is op onze gezondheid. Zo leidt klimaatverandering in de toekomst tot meer gevallen van kanker, zo schrijven onderzoekers in het blad The Lancet Oncology.
De conclusies
Om een beter beeld te krijgen van de impact die klimaatverandering op kanker heeft, analyseerden de onderzoekers tientallen studies. En het leidt tot een heftige conclusie: de opwarming van de aarde leidt naar verwachting tot een forse toename van het aantal gevallen van kanker, in het bijzonder long-, huid-, maag- en darmkanker.
Luchtvervuiling
De toename is volgens de onderzoekers te herleiden naar verschillende ontwikkelingen. De eerste is luchtvervuiling. Dat is nu al een groot probleem en gezondheidsrisico, maar dat wordt in de toekomst onder invloed van klimaatverandering alleen maar erger. “Luchtvervuiling gegenereerd door het gebruik van fossiele brandstoffen en de industrie is een belangrijke bron van kankerverwekkende chemicaliën,” legt onderzoeker Robert Hiatt uit aan Scientias.nl. “Maar het broeikaseffect en hogere temperaturen zullen ertoe leiden dat mensen aan nog hogere concentraties van deze chemicaliën worden blootgesteld.”
UV-straling en voedsel
Daarnaast speelt ook de blootstelling aan UV-straling een rol. Net als de toegang tot gezond voedsel en drinkwater. “We presenteren (in de studie, red.) veel verschillende manieren waarop klimaatverandering van invloed kan en zal zijn op de voedselvoorraad,” aldus Hiatt. “Het beste wetenschappelijke bewijs dat we hebben voor een relatie tussen voeding en kanker is het beschermende effect dat diëten rijk aan fruit en groente hebben. En de beschikbaarheid daarvan kan door klimaatverandering flink afnemen.”
Gezondheidszorg
Maar wat misschien nog wel de grootste uitdaging is, is dat klimaatverandering de gezondheidszorg op veel plekken zal ontwrichten, waardoor tijdige diagnosticering en behandeling van kanker lastig wordt. “Extreme weersomstandigheden – zoals stormen en overstromingen – kunnen de gezondheidsinfrastructuur vernietigen of beschadigen, waardoor de kwaliteit en beschikbaarheid van gezondheidszorg in het gedrang komt,” zo schrijven de onderzoekers. “Het trof me hoe groot de negatieve impact is die klimaatverandering naar verwachting op de complexe gezondheidsstelsels die nodig zijn om kankers te voorkomen, detecteren, behandelen en monitoren, met name in lage- en middeninkomenslanden – waar de middelen toch al beperkt en de gezondheidsstelsels kwetsbaar zijn – zal hebben,” vertelt Hiatt.
Krachtige boodschap
Het onderzoek van Hiatt en collega’s brengt klimaatverandering – voor velen nog altijd een ver-van-hun-bed-show – opeens heel dichtbij. “Klimaatverandering tast niet alleen onze omgeving aan, maar heeft ook serieuze effecten op onze gezondheid en die van onze kinderen,” bevestigt Hiatt. “Dat is misschien wel één van de krachtigste boodschappen uit ons onderzoek: klimaatverandering zal van invloed zijn op onze gezondheid, waaronder onze kans op kanker.”
Opwarming beperken
Het is een extra reden om de opwarming van de aarde zoveel mogelijk te beperken en de luchtvervuiling terug te dringen. “Er is veel wat we kunnen doen om klimaatverandering en het effect dat klimaatverandering op kanker heeft, te beperken,” stelt onderzoeker Naomi Beyeler. “En we zouden dat ook moeten gaan doen, en snel ook.”
COVID-19
De afgelopen maanden hebben we gezien dat gezondheidsstelsels – ook in welvarende landen – kwetsbaar zijn; door COVID-19 kwam ook de kankerzorg onder druk te staan. Het geeft ons een inkijkje in wat de toekomst brengen kan, als we de opwarming van de aarde – met alle gevolgen van dien – niet weten te beperken. “De omvang van de pandemie en de effecten die deze op alle aspecten van samenlevingen wereldwijd heeft, zou ons moeten leren hoe vatbaar we als samenleving zijn voor grote verstorende gebeurtenissen,” stelt Hiatt. “Er zullen waarschijnlijk nog meer pandemieën volgen, net als extreme weersomstandigheden en andere consequenties van klimaatverandering. Zullen naties wereldwijd in staat zijn om met het ene na het andere om te gaan?”
Het antwoord laat zich raden en pleit voor een klimaatbeleid dat niet alleen alleen ons klimaat, maar ook onze omgeving en onszelf beschermen kan tegen het grimmige beeld dat Hiatt en collega’s in hun studie schetsen. Maar zo’n beleid lijkt nog altijd ver weg. “In de wereldwijde strijd tegen klimaatverandering ligt de internationale gemeenschap niet op koers om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. De jaren 2015 tot en met 2019 waren de vijf warmste jaren ooit gemeten en in 2020 hebben we de enorme impact van klimaatverandering gezien, in de vorm van natuurbranden tot orkanen.” En naarmate de opwarming doorzet, groeit ook de impact die klimaatverandering op onze leefomgeving en levens heeft. “Ik ben bezorgd, niet optimistisch,” stelt Hiatt.
En toch zijn er anno 2020 – in het hart van een pandemie – ook kleine lichtpuntjes. Zo hebben we de afgelopen maanden ook gezien dat we – weliswaar met extreme maatregelen – in korte tijd grote, positieve veranderingen in onze leefomgeving kunnen bewerkstelligen. Zo werd de luchtkwaliteit in tal van landen veel beter, doordat mensen veel thuis werkten. En ook de CO2-uitstoot nam – weliswaar kortdurend en daarom zonder al te veel effect op het grotere plaatje – af. Het maakt duidelijk dat het – met wat toewijding en een robuust plan dat internationaal omarmd wordt – mogelijk is om de luchtkwaliteit te verbeteren en de uitstoot terug te dringen. Want tenslotte hebben we de afgelopen maanden ook gezien dat er grootse dingen mogelijk zijn wanneer mensen de handen ineenslaan. “We hebben de afgelopen maanden gezien dat we in staat zijn om (…) investeringen, onderzoeken en collectieve actie te bewerkstelligen die nodig zijn om gezondheidsproblemen op wereldwijde schaal op te lossen,” stelt Beyeler. “Nu is het tijd om die ambities ook los te laten op de klimaatcrisis.”
