Door de opwarming van de aarde duurt het pollenseizoen niet alleen langer, maar zitten er ook meer pollen in de lucht.
Hooikoorts is ontzettend vervelend. Niet alleen heb je last van een geïrriteerde, jeukende en snotterende neus, soms gaat de allergie ook nog gepaard met tranende ogen en benauwdheid. Als je nu al het gevoel hebt dat er geen einde aan het allergieseizoen lijkt te komen, dan hebben we slecht nieuws voor je. Want onderzoekers komen in een nieuwe studie tot de akelige conclusie dat het allergieseizoen alleen maar heftiger wordt.
Meetstations
In het onderzoek bestudeerden wetenschappers de gegevens van 60 pollenmeetstations verspreid over de Verenigde Staten en Canada. Deze stations – waarvan er ook enkele in Nederland te vinden zijn – verzamelen pollen uit de lucht die vervolgens zorgvuldig worden geteld. De onderzoekers concentreerden zich op het tijdvak tussen 1990 en 2018. En dat leidde tot enkele zorgelijke ontdekkingen.
Eerder, langer en meer
Uit de bevindingen blijkt dat het pollenseizoen nu 20 dagen eerder begint, 10 dagen langer duurt en dat er bovendien ook nog eens 21 procent meer pollen in de lucht rondwaren dan in 1990. En dat is natuurlijk met name voor de onfortuinlijke hooikoortspatiënt akelig. De oorzaak? Klimaatverandering, zo stellen de onderzoekers. De bevindingen suggereren namelijk dat de huidige opwarming van de aarde ervoor zorgt dat de interne klok van planten – ook wel fenologie genoemd – verandert en dat planten al eerder in het jaar stuifmeel beginnen te produceren. “Planten zijn erg temperatuurgevoelig,” legt onderzoeker William Anderegg in een interview met Scientias.nl uit. “Ze stemmen hun levenscyclus – inclusief bloei en de productie van pollen – grotendeels af op basis van temperatuursignalen. Naarmate het klimaat opwarmt, bloeien planten eerder en zijn de groeiseizoenen langer. En dat betekent dat ook het pollenseizoen wordt verlengd en er bovendien meer pollenseizoenen gedurende het jaar zijn.”
Weet je nog, de warme decembermaand van 2018? Misschien heb je toen tijdens het kerstdiner flink zitten niesen en het toegeschreven aan een verkoudheidje. Maar in werkelijkheid kan het wel eens hooikoorts zijn geweest. Op eerste kerstdag 2018 zaten er volgens het Leids Universitair Medisch Centrum gemiddeld zo’n 282 elzenpollen per kubieke meter in de lucht. Het is uitzonderlijk. Nog niet zo heel lang geleden werden dergelijke concentraties namelijk vaak pas in maart gemeten. Dat ze op de valreep van 2018 al acte de présence gaven, is volgens onderzoekers te wijten aan de warme decembermaand. Hierdoor kwam de natuur voor te liggen op schema.
De door de mens veroorzaakte klimaatverandering blijkt dus een belangrijke rol te spelen in de verschuiving, de duur en de ernst van het pollenseizoen. Heel verrassend is dat overigens niet. Eerdere studies hadden bijvoorbeeld al aangetoond dat temperatuurstijgingen en atmosferische kooldioxide – kenmerken van de door de mens veroorzaakte klimaatverandering – leiden tot een toename van de productie van stuifmeel. Daarentegen hadden wetenschappers nog niet gekeken naar de trends op een grotere schaal of naar de waarschijnlijke bijdrage van klimaatverandering. “Een aantal kleinschalige onderzoeken – meestal uitgevoerd in kassen op kleine planten – had een sterk verband aangetoond tussen temperaturen en pollen,” merkt Anderegg op. “Maar onze studie onthult nu datzelfde verband op continentale schaal. Bovendien koppelt het expliciet de trends aan klimaatverandering.”
Wereldwijd
Hoewel de hoeveelheid stuifmeel in Noord-Amerika tijdens de laatste onderzoeksperiode met ongeveer 21 procent toenam, werden de grootste hoeveelheden in Texas, in het zuidoosten en in het middenwesten van de Verenigde Staten genoteerd. “Ik was heel verrast dat juist in deze gebieden de hoeveelheid stuifmeel het meest toenam,” zegt Anderegg. “We dachten namelijk dat de hoeveelheid pollen met name in de noordelijke staten zou toenemen.” Hoewel de onderzoekers hun studie uitvoerden in Noord-Amerika, betekent dit overigens niet dat de bevindingen alleen voor dit werelddeel gelden. “Het is vrij waarschijnlijk dat de resultaten in veel regio’s in de wereld van toepassing zijn,” aldus Anderegg. “Er zijn al studies uitgevoerd in delen van Europa en het Verenigd Koninkrijk die vergelijkbare trends ontdekten. Ook zijn er vergelijkbare trends waargenomen in twintig grote wereldwijde steden.”
Gezondheid
Mocht je dus last van hooikoorts hebben, dan zul je daar mogelijk nog meer hinder van gaan ondervinden. “Het sterke verband tussen warmer weer en pollenseizoenen is een glashelder voorbeeld van hoe klimaatverandering op dit moment al de gezondheid van mensen beïnvloedt,” zegt Anderegg. En bij sommige mensen blijft het niet bij een verstopte neus of een flinke niesbui. Allergieën zijn namelijk gekoppeld aan de luchtwegen. En dus kan die onschuldig ogende hooikoorts bij sommigen leiden tot virale infecties, bezoekjes aan de spoedeisende hulp en zelfs invloed hebben op de schoolprestaties van kinderen. Anderegg pleit dan ook voor actie. “Ten eerste geldt dat hoe sneller we klimaatverandering aanpakken, hoe beter dat zal zijn voor onze gezondheid,” zo stelt hij. “Op korte termijn is het aan te raden om de concentraties pollen in je eigen stad in de gaten te houden (bijvoorbeeld door middel van de hooikoortsradar, red.) en bespreek met je arts welke behandelingen of medicijnen eventueel zouden kunnen helpen.”
Volgens de onderzoekers kunnen we er niet langer omheen. “Klimaatverandering is niet ver weg of iets in de toekomst,” onderstreept Anderegg. “We zien het al elke lente. Ondertussen is er al enorm veel onderzoek gedaan naar hoe klimaatverandering onze gezondheid beïnvloedt. Onze studie voegt een heel belangrijk stukje toe aan de gehele puzzel, waarin we de verbinding tussen klimaatverandering en pollen – die één van de grootste oorzaken van astma, allergieën en ademhalingsproblemen is – hardmaken. Nogmaals, dit is een duidelijk voorbeeld dat klimaatverandering iets van het hier en nu is. De grootste vraag is: zijn we er klaar voor om de uitdaging aan te pakken en op te lossen?”
