Levendbarende hagedis gaat weer eieren leggen: evolutie in zijn achteruit?

Hagedis lijkt de voortplanting van zijn voorouders weer te omarmen.

Het is één van de meest voorkomende landreptielen in Europa: Zootoca vivipara, beter bekend als de levendbarende hagedis. De voorouders van deze hagedis plantten zich – net als de meeste reptielen vandaag de dag doen – voort door eieren te leggen. Maar gaandeweg is dat veranderd en vandaag de dag is de kleine hagedis levendbarend. Tenminste: de meeste kleine hagedissen zijn levendbarend. In het noorden van Spanje en zuidwesten van Frankrijk leven namelijk nog kleine hagedissen die wél eieren leggen. Gedacht werd dat het een soort achtergebleven populaties waren die het leggen van eieren nooit hadden ingeruild voor levendbarendheid. Maar in een nieuw onderzoek komen wetenschappers daar voorzichtig op terug. De hagedissen zouden in het verleden eieren hebben gelegd, levendbarend zijn geworden en weer terug zijn gegaan naar het leggen van eieren.

Wet van Dollo
In zekere zin zou de evolutie hier dus in zijn achteruit zijn gegaan. Dat werd lang onmogelijk geacht. De Wet van Dollo – die in 1893 door de Belg Louis Dollo werd geformuleerd – stelde namelijk dat evolutie een soort eenrichtingsverkeer is. Wanneer een organisme middels evolutie een complexe eigenschap – zoals het leggen van eieren – is kwijtgeraakt, kan deze die complexe eigenschap niet meer verkrijgen. Inmiddels is – mede doordat we nu veel meer weten over de genetische mechanismen achter evolutie – wel duidelijk dat er op de Wet van Dollo nogal wat aan te merken valt (zie kader). Maar het neemt niet weg dat er tot op heden maar weinig organismen bekend zijn bij wie de evolutie een draai van 180 graden heeft gemaakt.

Eerder zijn aanwijzingen gevonden dat sommige insecten hun vleugels in het verleden zijn kwijtgeraakt en later weer hebben verkregen. Ook is er onderzoek dat uitwijst dat zandboa’s na eerst levendbarend te zijn geworden, weer eieren zijn gaan leggen.

Het onderzoek
Terug naar de kleine hagedissen. Want waarom vermoeden de onderzoekers dat deze die draai wel hebben gemaakt? De onderzoekers verzamelden hagedissen uit verschillende (levendbarende en eieren leggende) populaties en onderzochten hun DNA om de evolutionaire geschiedenis van de populaties helder te krijgen. Daaruit blijkt dat de populatie in Frankrijk inderdaad nooit levendbarend is geweest. Maar voor de populatie in Spanje lijkt dat anders te liggen: het onderzoek wijst er sterk op dat zij levendbarend zijn geweest, maar weer eieren zijn gaan leggen.

Maar de onderzoekers houden een slag om de arm, zo blijkt uit hun paper (dat nog geen peer review heeft ondergaan). “Hoewel we gebaseerd op de grootste genetische dataset ooit substantieel bewijs vonden voor de re-evolutie van oviparie (het leggen van eieren, red.) is meer kennis over de ontwikkeling en genetica achter het kenmerk nodig om met zekerheid vast te stellen of er een ommekeer naar oviparie heeft plaatsgevonden onder kleine hagedissen.” Ook zal vervolgonderzoek moeten uitwijzen of soorten vaker zo’n radicale ommekeer maken.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd