De nieuwe beelden onthullen tevens waar de rover het beste nieuwe monsters kan verzamelen.
Marsrover Perseverance banjert nog altijd rond in de Jezero-krater; een gebied op Mars waarvan wetenschappers vermoeden dat het miljarden jaren geleden een met water gevuld kratermeer was. De krater is ondertussen allang uitgedroogd, waardoor de rover zich nu een weg baant over de rode, gescheurde bodem. Mét zijn camera bij de hand. En nieuwe beelden onthullen nu een nieuw stukje van de intrigerende geschiedenis van de Jezero-krater.
Kodiak
Perseverance nam enkele kiekjes van rotsformaties en kliffen in een oud deltagebied op Mars, waaronder een prominente rots die ‘Kodiak’ is genoemd. In zijn oude verleden bevond Kodiak zich aan de zuidelijke rand van de delta. Vóór de komst van Perseverance was de rots alleen vanuit de ruimte gefotografeerd. Maar dankzij de marsrover worden wetenschappers nu getrakteerd op close-ups.
De nieuwe foto’s onthullen interessante details over de rots, zoals de volgorde van opeenvolgende gesteentelagen langs de oostelijke zijde. En die verschaffen weer nieuwe informatie over het moment waarop de geologische afzettingen plaatsvonden.
Kratermeer
Het bevestigt het vermoeden van wetenschappers dat er eens rijkelijk water door de Jezero-krater stroomde. “Nooit eerder was zo’n goed bewaarde stratigrafie zichtbaar op Mars,” zegt onderzoeker Nicolas Mangold. “Dit is de belangrijkste observatie die voor eens en altijd duidelijk maakt dat er een meer en rivierdelta in de Jezero-krater bestond.”
Keien
Hoewel dat natuurlijk al een prachtig resultaat is, waren de onderzoekers het meest verrast door het verhaal dat verteld wordt door beelden van kliffen in het noordoosten van de delta. De onderzoekers ontdekten op de onderste helft van de steile hellingen vergelijkbare gesteentelagen als die van Kodiak. Maar meer naar de top trof het team stenen en rotsblokken aan. “We zagen verschillende lagen in de steile rotswanden met keien tot 1,5 meter groot, waarvan we wisten dat ze daar niets te zoeken hadden,” legt Mangold uit.
Volgens het team is hier eigenlijk maar één verklaring voor. En dat is dat miljarden jaren geleden de waaiervormige rivierdelta van Jezero te maken kreeg met heftige overstromingen. Deze namen vanuit de hooglanden stenen en puin mee die vervolgens op de steile hellingen werden afgezet. Mangold en zijn team schatten dat de stortvloed van water die nodig is om de rotsblokken te vervoeren – sommige voor tientallen kilometers – wel snelheden van een slordige 6 tot 30 kilometer per uur bereikten.
Monsters
De nieuwe beelden onthullen tevens waar Perseverance het beste nieuwe monsters kan verzamelen. “In onze zoektocht naar organische stoffen en biosignaturen, kunnen we nu het beste inzetten op het fijnste, korrelige materiaal dat zich aan de onderkant van de delta bevindt,” zegt onderzoeker Sanjeev Gupta. “Daarnaast zullen de aangetroffen keien aan de top ons in staat stellen om oude stukken korstgesteente te bemonsteren. Beide staan dan ook op de agenda.”
Jezero-krater
Langzaam maar zeker beginnen wetenschappers de Jezero-krater beter te doorgronden. Aangenomen werd dat al vroeg in de geschiedenis van het voormalige meer, het waterpeil hoog genoeg stond om de oostelijke rand van de krater te bereiken, waar eerdere beelden al de overblijfselen van een uitstromend rivierkanaal hadden onthuld. De huidige studie levert hiervoor aanvullend bewijs en beschrijft de grootte van het meer, dat sterk aan verandering onderhevig was. Zo stijgt en daalt het waterpeil in de loop van de tijd met tientallen meters, voordat het water uiteindelijk helemaal verdwijnt. Hoewel het niet bekend is of deze schommelingen in het waterpeil het gevolg waren van overstromingen of meer geleidelijke veranderingen in het milieu, weten we nu wel dat dit pas later in de geschiedenis van de Jezero-krater plaatsvond, toen het waterpeil minstens 100 meter onder het hoogst bereikte niveau ooit lag.
Waarschijnlijk zal het niet lang duren voordat wetenschappers meer puzzelstukjes verzamelen. De delta zal namelijk het startpunt zijn voor de komende twee expedities van Perseverance. “Een beter begrip van de delta van Jezero is een sleutel tot het begrijpen van de verandering in de hydrologie van het gebied,” benadrukt Gupta. “Het kan tevens waardevolle inzichten opleveren in waarom de hele planeet uiteindelijk opdroogde.”
