Het centrum van ons Melkwegstelsel is een kosmisch web van heet gas en magnetische velden met in het midden: een supermassief zwart gat.
De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie heeft een bijzondere panorama uitgebracht van ons galactische centrum. Het centrum van de Melkweg bevindt zich op 26.000 lichtjaar van de aarde. Het kosmische meesterwerk is gemaakt door data te combineren van de Zuid-Afrikaanse MeerKAT radiotelescoop en NASA’s Chandra-röntgenobservatorium.
Het mozaïek is het resultaat van 370 Chandra-waarnemingen van 1999 tot 2019. In totaal gaat het om 1.555 uur en 26 minuten aan observaties, wat neerkomt op ruim 64 dagen.
Sagittarius A*
Precies in het midden van de foto is Sagittarius A* te zien. Dit is een superzwaar zwart gat in het centrum van ons Melkwegstelsel. Dit zwarte gat is de laatste tijd erg actief en varieert regelmatig in helderheid. Dit komt door het materiaal dat in het zwarte gat valt. “Voordat het materiaal er helemaal in verdwijnt wordt het eerst warm en gaat het stralen,” vertelt astrofysicus Rudy Wijnands aan Scientias.nl. “De hoeveelheid straling die we zien is direct gerelateerd aan de hoeveelheid materiaal dat in het zwarte gat valt. Als het zwarte gat helderder wordt, valt er dus meer materie in het zwarte gat.”
Een draad van superheet gas
Op de foto is een opvallend lange draad van superheet gas te zien, namelijk G0.17-0.41. Deze draad is twintig lichtjaar lang, maar slechts 1/100ste lichtjaar breed. Zo’n draad ontstaat door botsende magnetische velden. Als magnetische velden op elkaar botsen, raken ze verstrengeld en ontstaan deze draden van superheet gas. Astronomen vermoeden dat deze botsende magnetische velden het gas tussen de sterren – het zogenoemde interstellaire medium – kunnen verhitten. Door deze turbulentie kunnen uiteindelijk weer nieuwe sterren ontstaan.
Clusters, sterren en röntgenbronnen
Nabij het centrum is de Quintuplet-cluster te zien. Dit cluster is slechts vier miljoen jaar oud en bevat veel jonge massieve sterren. In dit cluster bevindt zich de Pistoolster: een van de helderste sterren in de Melkweg. Verder zien we diverse andere clusters, zoals de Arches-clusters, vele sterren (de kleine puntjes) en heldere röntgenbronnen (groene cirkels).
Chandra: bijna net zo legendarisch is als Hubble
Het Chandra-röntgenobservatorium zweeft inmiddels al meer dan twintig jaar in de ruimte. In deze periode heeft het observatorium veel bijzondere ontdekkingen gedaan. Zo heeft Chandra een jet van het zwarte gat Sagittarius A* gefotografeerd. Dit is een kosmische fontein van hoog-energetische deeltjes. Chandra fotografeerde de stroom afkomstig uit Sagittarius A. Wat blijkt: de jet botst met gas in de nabije omgeving. Tijdens de botsing wordt röntgenstraling en radiostraling geproduceerd, wat door Chandra waargenomen is.
Ook maakte Chandra al eerder een prachtig mozaïek van het centrum van de Melkweg. De foto hieronder is in werkelijkheid 400 bij 900 lichtjaren groot. Rondom het zwarte gat in het centrum van de Melkweg draaien honderden witte dwergen, neutronensterren en stellaire zwarte gaten.
