Het is een uniek voorbeeld van natuurlijke selectie onder moderne mensen.
Dat schrijven onderzoekers in het blad Cell. Hun paper handelt over de Bajau: een populatie in het zuidoosten van Azië. Deze mensen brengen vrijwel hun hele leven op zee door en jagen en vissen er met traditionele gereedschappen vrijwel continu op vissen en schelpdieren. De Bajau zijn verder uitzonderlijk goede duikers. En dat laatste hebben ze waarschijnlijk deels te danken aan natuurlijke selectie.
Milt
Amerikaanse onderzoekers bestudeerden de Bajau in de hoop meer duidelijkheid te krijgen over de oorsprong van die uitzonderlijke duikvaardigheden. “Mensen zijn heel plastische wezens,” legt onderzoeker Melissa Ilardo uit. “We kunnen ons door veranderingen in levensstijl en gedrag aanpassen aan verschillende extreme omstandigheden, dus het was niet per se heel waarschijnlijk dat we een echte genetische aanpassing voor duiken zouden vinden. Het eerste teken dat we iets op het spoor waren, dook op toen we zagen dat zowel de Bajau-duikers als de Bajau die niet doken een grotere milt hadden dan de Saluan, een nabije, niet-duikende populatie mensen.”
Genoom
Dat de Bajau grotere milten hebben dan hun niet-duikende buren, wees er sterk op dat hun gedrag tot veranderingen in het lichaam had geleid. Maar dat bewees nog niet dat het om genetische veranderingen ging. Tot onderzoekers zagen dat ook de Bajau die niet doken, grotere milten hadden. Daarop besloten ze het genoom van de Bajau onder de loep te nemen. Ze stuitten op 25 gebieden die significant verschilden van die van twee naburige populaties, waaronder de Saluan. Eén van die gebieden – op het gen PDE10A -bleek samen te hangen met de omvang van de milt. “De kans dat je bewijs vindt van populatie-specifieke natuurlijke selectie is – zelfs in een extreme populatie als de Bajau – heel klein,” stelt Ilardo. “Het was opwindend om te ontdekken en het biedt veel meer mogelijkheden.”
Zo kan de ontdekking meer inzicht geven in hoe het menselijk lichaam op een gebrek aan zuurstof reageert. Daar is al veel onderzoek naar gedaan onder mensen die op grote hoogte leven – en waar het zuurstofgebrek chronisch te noemen is. Maar er is nog niet zoveel onderzoek gedaan onder duikende populaties. “Hier is het meer een acuut zuurstofgebrek, bijna vergelijkbaar met wat je ervaart tijdens slaapapneu.” En daar kunnen medisch onderzoekers wellicht hun voordeel mee doen. Daarnaast toont het onderzoek volgens Ilardo dat natuurlijke selectie veel krachtiger is dan we soms denken. “En misschien moeten we er wel op veel meer plekken dan we nu denken, naar zoeken.”
