Van Dishoeck krijgt de Kavli-prijs voor astrofysica omdat ze een ontzaglijk belangrijk onderzoeksdomein op de kaart zette.
Van Dishoeck mag de prijs – bestaande uit een gouden medaille en 1 miljoen dollar – op 4 september in ontvangst nemen. De prijs wordt uitgereikt door koning Harald V van Noorwegen.
Interstellaire gaswolken
Van Dishoeck doet – middels waarnemingen en experimenten – intensief onderzoek naar interstellaire gaswolken. Dit zijn grote gas- en stofwolken waaruit sterren en planeten voortkomen. Dankzij het werk van Van Dishoeck weten we nu hoe in die interstellaire wolken moleculen ontstaan die uiteindelijk samenklonteren en de bouwstenen vormen voor planetenstelsels zoals het onze.
Doorbraak
En dat mag rustig als een doorbraak worden beschouwd. “Tot zo’n dertig of veertig jaar geleden dachten scheikundigen dat de chemische reacties in de interstellaire ruimte niet van betekenis waren,” vertelde Vincent Icke, hoogleraar theoretische sterrenkunde aan de Sterrewacht Leiden recent aan Scientias.nl. Dat beeld veranderde toen Van Dishoeck zich voor haar proefschrift over de kwestie boog. “Ze concludeerde dat er waarschijnlijk veel scheikundige reacties in de interstellaire ruimte plaatsvonden.” In de jaren die volgden, werkte Van Dishoeck dat idee verder uit én slaagde ze erin het bestaan van die chemische reacties in de interstellaire ruimte te bewijzen.
Op de kaart
En dat niet alleen. Van Dishoeck zette dit bijzonder interessante onderzoeksdomein op de kaart. “Van Dishoecks onderzoek heeft vrijwel ieder aspect van de astronomie veranderd,” aldus Robert Kennicutt, jurylid van de Kavli-prijs. “Haar vakgebied was ooit niet meer dan een klein onderzoeksgebied aan de randen van de astrofysica. Maar dankzij haar is het nu een kernthema binnen de hele astronomie.”
En terecht. Want het werk van Van Dishoeck is van cruciaal belang in de zoektocht naar buitenaards leven. Dat leven verwachten we immers op planeten – of manen – die uiteindelijk uit zo’n interstellaire gaswolk voortkomen. En dankzij het werk van Van Dishoeck en collega’s krijgen we gaandeweg meer inzicht in de moleculen en chemische reacties die in de kraamkamers van sterren en planeten spelen. En zo kunnen we uiteindelijk ook een steeds beter beeld krijgen van de (organische) moleculen die een planeet bij zijn geboorte meekrijgt en in hoeverre daaruit leven kan ontstaan.
…over het onderzoeksdomein van Van Dishoeck, oftewel de chemie tussen de sterren? Lees dan ook eens het interview met Icke waarin hij op onnavolgbare wijze onthult wat er in de schijnbare ‘lege’ ruimte tussen de sterren allemaal gebeurt.
