Nog nooit zagen satellieten zo’n grote natuurbrand woeden op Groenland

Op het schiereiland – toch vooral bekend om zijn enorme ijskap – woedt op dit moment een recordbrekende brand.

Op satellietbeelden is de meest recente natuurbrand goed te zien. De brand werd op 31 juli ontdekt en woedt aan de westzijde van Groenland. Op dit moment staat een ovaalvormig gebied van ongeveer vier bij twee kilometer groot in brand.

IJsvrij
Wie aan Groenland denkt, denkt ongetwijfeld niet direct aan vuur. Groenland staat immers met name bekend om zijn enorme – weliswaar wegkwijnende – ijskap. Maar aan de kust van Groenland vinden we flinke ijsvrije stukken land. Hier groeien voornamelijk struiken, grassen en mossen. En die vallen soms ten prooi aan vuur. Want ook Groenland wordt zo af en toe getroffen door natuurbranden.

Afbeeldingen: Landsat.

Een trend?
Ook Stef Lhermitte, als onderzoeker verbonden aan de TU Delft, was enigszins verbaasd toen hij de brand op satellietbeelden zag. “Dat verwacht je eigenlijk niet,” zo vertelt hij aan Scientias.nl. “En dus ben ik uit gaan zoeken hoe uitzonderlijk bosbranden op Groenland eigenlijk zijn.” Maar dat viel nog niet mee. Want er is nog geen onderzoek naar gedaan en onderzoeksgegevens zijn – mede door het uitgestrekte en verlaten karakter van Groenland – schaars. Uiteindelijk kwam Lhermitte uit bij de gegevens van de MODIS-sensoren, aan boord van de Aqua- en Terra-satellieten van NASA. “Deze sensoren meten de temperatuur aan het oppervlak.” En zijn daarmee dus heel geschikt om branden op te sporen. Het algoritme dat de opvallende metingen uit de MODIS-data pikt, hangt aan elke meting een betrouwbaarheidsscore. Lhermitte besloot zich tijdens zijn snelle analyse alleen te richten op metingen met een betrouwbaarheidsscore die hoger uitviel dan 30%. Het resulteert in dit diagram:

Afgaand op het diagram zou je kunnen concluderen dat het aantal natuurbranden in Groenland toeneemt. Maar Lhermitte wil die conclusie niet zo snel trekken. “Er zitten tussen deze metingen ongetwijfeld nog wat vals positieven,” stelt hij. Dat betekent dat in dit staafdiagram metingen zijn verwerkt die door het algoritme als ‘brand’ zijn gemarkeerd, maar dat in werkelijkheid niet waren. Bovendien bestaat de kans dat sommige branden – die wat langer hebben gewoed – meerdere malen gedetecteerd zijn en onterecht als afzonderlijke branden in dit staafdiagram terecht zijn gekomen. Met dat in gedachten wil Lhermitte met dit staafdiagram dan ook zeker niet beweren dat er sprake is van een toename in het aantal natuurbranden op Groenland.

De grootste brand sinds 2000
Wat we wel zeker weten, is dat Groenland sinds de MODIS-sensoren in de lucht zijn nog niet eerder zo’n grote natuurbrand heeft meegemaakt als nu aan de westkust woedt. “In de data zien we eigenlijk slechts twee grote branden: eentje in 2015 en eentje in 2017. En die in 2015 was aanzienlijk kleiner. Dit is dus de grootste natuurbrand die we ooit op Groenland hebben waargenomen.”

Klimaatverandering
Sommige media brengen de recordbrekende natuurbrand in verband met klimaatverandering. Smeltend permafrost zou resulteren in uitgedroogde, met organisch materiaal gevulde grondlagen die gemakkelijk ten prooi vallen aan vuur. Maar ook daarin is Lhermitte terughoudend. “Het zou kunnen hoor, dat smeltend permafrost een rol speelt, maar daar moeten we eerst onderzoek naar doen.”

Wit wordt zwart

De witte Groenlandse ijskap reflecteert zonlicht, waardoor het gebied relatief koel is. Wanneer roetdeeltjes zich op de ijskap vestigen, gaat deze meer zonlicht absorberen, waardoor de temperatuur stijgt en de ijskap versneld kan gaan smelten.

Hoe het de recordbrekende brand zal vergaan, is koffiedik kijken. Op dit moment woedt de brand al ongeveer een week. “De brand verplaatst zich niet. Dat kan erop wijzen dat het een veenbrand is, waarbij biologisch materiaal uit de ondergrond wordt verbrand. Aangezien de brand de afgelopen week niet groter is geworden, zal heus niet plotseling het hele schiereiland afbranden. Grote vraag is dan ook of de Groenlandse community in gaat grijpen of niet.” En dat is weer afhankelijk van de impact die de brand heeft. Op dit moment lijkt die impact vooral sociaal-economisch van aard te zijn, omdat de brand het jachtseizoen van de rendierjagers verstoort. Over de impact die een natuurbrand op de Groenlandse ijskap kan hebben, hoeven we volgens Lhermitte niet wakker te liggen. “Roetdeeltjes kunnen zich op de ijskap vestigen, waardoor deze sneller smelt (zie kader). Maar hoewel dit de grootste brand is die we ooit op Groenland hebben gezien, is het relatief gezien maar een klein brandje. Ik verwacht dan ook niet dat deze de toekomst van de Groenlandse ijskap gaat veranderen.”

Bronmateriaal

Interview met Stef Lhermitte
NASA Earth Observatory

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd