De missie, die in het begin van de jaren 2030 wordt gelanceerd, moet veel geheimen over de nog altijd raadselachtige en onleefbare planeet gaan onthullen.
Onlangs maakte NASA bekend terug te gaan naar Venus. Het Amerikaanse agentschap stuurt maar liefst twee ruimtesondes naar onze naaste buur. Maar ze gaan niet alleen. Want ook de Europese ruimtevaartorganisatie maakt nu officieel de plannen bekend voor een veelbelovende missie naar ons kwaadaardige tweelingzusje.
Venus lijkt in veel opzichten op de aarde. De planeet – die ietsje dichter bij de zon staat – is grofweg even groot en heeft een vergelijkbare structuur, massa en dichtheid. Maar daar houden de overeenkomsten wel zo’n beetje op. Venus heeft namelijk te kampen met een behoorlijk uit de hand gelopen broeikaseffect. De dikke atmosfeer houdt alle warmte gevangen, waardoor de oppervlaktetemperaturen oplopen tot 465 graden Celsius. Bovendien wordt de planeet omringd door een laag wolken die is doorspekt met bijtend zwavelzuur. Aangenomen wordt dat het echter niet altijd zo geweest is. Veel wetenschappers denken dat Venus in beginsel nog veel meer van de aarde weghad en zelfs water herbergde. Als zij gelijk hebben, is de grote vraag wat ertoe geleid heeft dat de planeet op een gegeven moment zo’n andere richting in is geslagen en er vandaag de dag zo heel anders uitziet dan de aarde.
De missie van ESA, die de naam EnVision draagt, bestaat uit een orbiter die een beter beeld van Venus moet gaan scheppen; helemaal vanaf de binnenste kern tot aan de bovenste atmosfeer. Op die manier wil de Europese ruimtevaartorganisatie proberen te achterhalen waarom de planeet – vaak gekscherend ons kwaadaardige tweelingzusje genoemd – en de aarde zo verschillend zijn geëvolueerd. Wat heeft Venus bijvoorbeeld in het verleden te verduren gekregen waardoor de planeet in zijn hedendaagse onaangename toestand terecht is gekomen? Voorspelt dit bovendien het lot van de aarde als deze ook een catastrofaal broeikaseffect zou ondergaan?
Diepgravend onderzoek
Een aantal belangrijke onderwerpen staan er tijdens de missie op het programma. Zo wil ESA uitzoeken of Venus bijvoorbeeld nog geologisch actief is en of de planeet ooit een oceaan herbergde. Dat kan dan weer meer inzicht verschaffen in de vraag of er mogelijk leven op Venus bestond. Maar de missie reikt zelfs verder dan dat. Zo hopen de onderzoekers dat de missie naar onze zusterplaneet ook zal leiden tot meer inzicht in de evolutie van terrestrische planeten in het algemeen. Op die manier breiden we tevens onze kennis over aardachtige exoplaneten – waar we er ondertussen steeds meer van ontdekken – uit.
Instrumenten
EnVision zal worden uitgerust met een tal van innovatieve en vernuftige instrumenten. Denk aan apparaten die de ondergrondse gelaagdheid kunnen onthullen en spectrometers om de atmosfeer en het oppervlak te bestuderen. Deze spectrometers zullen speuren naar atmosferische gassen en de samenstelling van het oppervlak grondig analyseren, op zoek naar eventuele veranderingen die verband kunnen houden met tekenen van actieve vulkanen. Een door NASA geleverde radar zal het oppervlak in beeld en in kaart brengen. Daarnaast zullen ook de interne structuur en het zwaartekrachtsveld van Venus onderzocht worden. Alle instrumenten zullen uiteindelijk samen een volledig, alomvattend globaal beeld scheppen van onze zusterplaneet en deze van binnen tot buiten karakteriseren.
In deze video is te zien hoe instrumenten aan boord van EnVision onderzoek doen naar Venus. Met behulp van verschillende radarapparatuur zal het oppervlak van Venus in kaart gebracht worden. Bovendien zullen drie spectrometers – die werken in ultraviolet en infrarood – jagen op sporen van gassen in de atmosfeer en zoeken naar vulkanische gaspluimen die boven de wolkentoppen uittorenen. Ook zullen ze de samenstelling van het oppervlak onthullen. Daarnaast zullen andere instrumenten het zwaartekrachtsveld van de planeet in kaart brengen.
Nieuw tijdperk
Het belooft een enerverende en veelbelovende missie te worden waarin we hopelijk veel te weten zullen komen over de nog altijd raadselachtige Venus. “Er wacht ons een nieuw tijdperk in de verkenning van onze naaste, maar totaal verschillende buur,” zegt directeur Günther Hasinger van ESA. “Samen met de door NASA geleide Venus-missies, zullen we tot ver in het volgende decennium over een uiterst uitgebreid wetenschappelijk programma beschikken.”
Andere Venus-missies
EnVision is het vervolg op ESA’s zeer succesvolle Venus Express; de ruimtesonde die tussen 2006 en 2014 rond planeet Venus cirkelde. Deze missie richtte zich met name op atmosferisch onderzoek, maar bracht ook interessante aanwijzingen over mogelijk vulkanisme aan het licht. Ondertussen heeft JAXA’s Akatsuki-ruimtevaartuig het stokje overgenomen en bestudeert sinds 2015 de Venusiaanse atmosfeer. En binnenkort is het de beurt aan EnVision en NASA’s aanstaande DAVINCI+ en VERITAS missies. Het drietal zal de meest uitgebreide studie naar Venus ooit worden.
Samenwerking
Het belooft dus een sterke samenwerking te worden, waarin ook de Europese ruimtevaartorganisatie laat zien waar het toe in staat is. “EnVision profiteert van de samenwerking met NASA, waarbij de uitmuntende expertise van beide wordt gecombineerd om deze ambitieuze missie te realiseren,” aldus Günther. “EnVision versterkt de rol van Europa in de wetenschappelijke verkenning van het zonnestelsel en verder. Onze groeiende missievloot zal ons – en toekomstige generaties – de beste inzichten verschaffen in hoe onze planetaire buurt werkt. Dit is vooral relevant in een tijdperk waarin we steeds meer unieke exoplaneten ontdekken.”
De komende periode zal het ontwerp van de orbiter en de instrumenten worden afgerond. Na deze ontwerpfase zal een Europese industriële aannemer worden geselecteerd om EnVision te bouwen en te testen voordat het op een Ariane 6-raket wordt gelanceerd. We zullen echter nog wel even geduld moeten hebben. Want op z’n vroegst zal EnVision pas in 2031 het luchtruim kiezen. Vervolgens duurt het zo’n 15 maanden voordat het ruimtevaartuig bij Venus arriveert en nog eens 16 maanden voordat EnVision zich goed en wel in een baan rondom de planeet genesteld heeft. Maar dan zal de orbiter elke 92 minuten een rondje rond Venus voltooien op een hoogte van slechts 220 en 540 kilometer boven het oppervlak, om zo te zoeken naar de diepste geheimen van ons nog altijd raadselachtige tweelingzusje.
