De stille kracht van een pauze is blijkbaar ook onder vissen bekend.
De befaamde Amerikaanse schrijver Mark Twain zei ooit: ‘het juiste woord kan effectief zijn, maar geen woord is zo effectief als stilte op het juiste moment.’ Veel sprekers geven hier gehoor aan. Als ze tijdens hun speech bij een belangrijk onderwerp aankomen, vallen ze kort daarvoor heel even stil. Hierdoor blijven de woorden na deze pauze beter bij de luisteraar hangen. Iets dat niet alleen onder menselijke sprekers een bekend fenomeen is. Want vissen blijken precies hetzelfde te doen.
Pauzes
De korte onderbrekingen tijdens het vertellen van een verhaal is onder mensen goed bestudeerd. Sprekers lassen de pauze in nét voordat ze iets belangrijks willen zeggen. Vervolgens zijn de oren van de luisteraar gespitst, waardoor hij de woorden die na deze korte pauze volgen, beter herkent. “Tijdens normale, alledaagse gesprekken hebben we de neiging om te pauzeren net voordat we aankomen bij een belangrijk onderwerp,” legt onderzoeker Bruce Carlson uit. “Vervolgens reageren we sterker op woorden die direct na een pauze volgen.”
Tapirvissen
Opvallend genoeg blijken ook vissen bekend met de stille kracht van korte onderbrekingen. Wetenschappers voerden hun onderzoek uit met tapirvissen. Deze vissen gebruiken zwakke, elektrische ontladingen of pulsen om prooien te lokaliseren en met elkaar te communiceren. Tijdens de studie observeerden de onderzoekers het geklets tussen vissen die onder verschillende omstandigheden waren gehuisvest. Ze merkten op dat als een tapirvis alleen in een aquarium zat, hij eigenlijk de hele dag door een beetje neuriede, zonder korte pauzes in te lassen. Maar als er twee vissen in hetzelfde aquarium zaten, bouwden de tapirvissen wél pauzes in. Deze pauzes werden vervolgens gevolgd door een enorme stroomstoot.
Het betekent dat ook vissen kort stilvallen voordat ze iets belangrijks willen vertellen. “We ontdekten dat vissen de neiging hebben om een pauze in te lassen vlak voordat ze een grote elektrische puls produceren, die een grote hoeveelheid informatie bevat,” vertelt Carlson.” En dat werpt zijn vruchten af. Want de luisterende vis heeft hierdoor ook meer aandacht. “We zagen een verhoogde respons bij de luisterende vis op de elektrische pulsen die direct na een pauze volgen,” gaat Carlson verder. “Vissen doen dus in feite hetzelfde als wij om effectief te communiceren.”
Neurale mechanisme
De onderzoekers besloten vervolgens het onderliggende neurale mechanisme te begrijpen dat deze effecten veroorzaakt. En wat blijkt? Continue gestimuleerde neuronen leiden tot steeds zwakkere reacties. Je kunt dit vergelijken met een lang verhaal; je aandacht verzwakt gedurende zo’n verhaal vaak. Doordat de vissen slechts een seconde stilvallen, worden de synapsen ‘gereset’, waardoor de aandacht weer versterkt. “Door pauzes in te lassen worden de hersenen van de luisteraar opnieuw gevoelig,” legt onderzoeker Tsunehiko Kohashi uit. “Pauzes lijken de boodschap van dat wat volgt zo duidelijk mogelijk op de luisteraar over te brengen.”
Mensen
Dit is overigens te vergelijken met mensen. Zo’n ‘inkakmomentje’ tijdens een verhaal en het herstel ervan zijn namelijk een universeel gegeven in het zenuwstelsel. “We verwachten dat hetzelfde mechanisme min of meer een rol speelt bij pauzes tijdens de communicatie van andere dieren, inclusief mensen,” zegt Carlson.
De resultaten van deze studie leggen de interessante parallellen tussen menselijke taal en de communicatie van tapirvissen bloot. Het betekent dat dus niet alleen mensen weten hoe je het beste een verhaal kan vertellen en de aandacht van de luisteraar vast kan houden. Ook vissen snappen dat een korte, maar krachtige pauze een essentieel onderdeel is.
