Oudste oog ooit ontdekt in 530 miljoen jaar oud fossiel

En eigenlijk is er sindsdien maar weinig aan het gezichtsorgaan veranderd.

Wetenschappers waren bezig met het onderzoeken van een goed bewaard gebleven fossiel van een geleedpotige toen ze ineens op een bijzondere vondst stuitte: een rechteroog. Het oog behoorde toe aan een voorouder van de voor ons bekende spinnen en krabben.

Trilobiet

De geleedpotige valt onder de groep trilobieten, een bekende klasse uitgestorven geleedpotigen die in de zee vertoefden. Het onderzochte fossiel werd in Estland gevonden. Hij leefde zo’n 541 tot 251 miljoen jaar geleden in de kustwateren tijdens het Paleozoïcum.

Primitieve versie
Het oog was gedeeltelijk weggesleten, waardoor de onderzoekers een goede blik in het orgaan konden werpen. Zo bleek het oude schepsel een primitieve versie van het samengestelde oog te hebben – een oogsoort die bij insecten en geleedpotigen voorkomt. Het oog bestaat uit kleine, visuele cellen – ommatidium genaamd – die vergelijkbaar zijn met het gezichtsorgaan van onze hedendaagse bijen. Maar in tegenstelling tot moderne samengestelde ogen, had het oog van het fossiel nog geen lens.

Oudste oog
Dankzij de vondst kon het oog goed vergeleken worden met de structuur en functie van moderne samengestelde ogen. En wat blijkt? Volgens de onderzoekers is er in een half miljard jaar maar weinig veranderd. Daarnaast zou dit gezichtsorgaan weleens het vroegste voorbeeld van een oog kunnen zijn die er te vinden is. Oudere exemplaren in sedimentlagen onder het onderzochte fossiel bevatten namelijk alleen sporen van de oorspronkelijke dieren. Deze waren te zacht om te fossiliseren en zijn in de loop der tijd uiteengevallen.

Het rechteroog van het fossiel van opzij. Afbeelding: Gennadi Baranov

Slecht zicht
Het fossiel geeft ons meer inzicht in hoe dieren van miljoenen jaren geleden de wereld om hun heen waarnamen. En waarschijnlijk kon het wezen maar bar weinig zien in vergelijking met het zicht van dieren vandaag de dag. Echter was het dier niet geheel hopeloos. Zo kon hij waarschijnlijk wel roofdieren en obstakels identificeren.

De overblijfselen van het uitgestorven zeedier laten zien dat het hier gaat om een vroege vorm van het oog die in zekere zin nog wel bestaat bij hedendaagse dieren zoals krabben, bijen en libellen. Enkele miljoenen jaren later ontwikkelde er nog wel een verbeterd samengesteld oog, met een hogere resolutie bij verre familie van deze geleedpotige.

Bronmateriaal

"530m-year-old fossil eye could be world’s oldest" - The University of Edinburgh

Afbeelding bovenaan dit artikel: PublicDomainPictures / Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd