Op den duur zou dit zelfs het West-Europese klimaat kunnen aantasten.
In de Noordelijke IJszee is de zogenaamde Beaufortgyre te vinden; een grote, uitgebalanceerde zeestroming die voornamelijk bestaat uit ijs en water. Maar van die delicate balans blijft steeds minder over. Onderzoekers zijn er namelijk in een nieuwe studie achtergekomen dat de Beaufortgyre steeds turbulenter is geworden en sneller is gaan stromen. De oorzaak? Smeltend zee-ijs.
Zoet water
De Beaufortgyre houdt de Noordpool in evenwicht door zoet water op te slaan nabij het oppervlak van de oceaan. Wind blaast de gyre met de klok mee rond de Noordelijke IJszee waar het zoet water verzamelt uit gletsjersmelt, rivierafvoer en neerslag. Dit zoete water is belangrijk in het Noordpoolgebied, deels omdat het op het warmere, zoute water drijft en helpt om het zee-ijs te beschermen tegen smelten. En dit helpt op zijn beurt het klimaat op aarde te reguleren. De Beaufortgyre laat dit zoete water vervolgens gedurende een periode van zeker tientallen jaren langzaam in de Atlantische Oceaan stromen. Zeestromingen aldaar voeren het vervolgens in kleine hoeveelheden mee.
Wind
Dit proces bestaat zoals je kunt zien uit een delicaat evenwicht tussen wind, oceaan en ijs. Maar die balans wordt nu helaas verstoord. Met behulp van twaalf jaar aan satellietgegevens hebben wetenschappers gemeten hoe deze circulaire stroom in de loop van de tijd veranderd is. En de bevindingen zijn schrijnend. Sinds het begin van de jaren negentig heeft de gyre grote hoeveelheden zoet water verzameld: zo’n 8000 kubieke kilometer. Dit komt omdat er in de zomer en de herfst veel meer zee-ijs is gesmolten als gevolg van klimaatverandering. Hierdoor is de Beaufortgyre blootgesteld aan een straffe westelijke wind die nu al twintig jaar dezelfde kant op waait. De gyre draait vervolgens sneller rond, waardoor het zoete water ‘gevangen’ wordt gehouden; het kan de Noordelijke IJszee niet verlaten. Deze decennia-lange westelijke wind is zeer ongebruikelijk voor de regio. Voorheen veranderde de wind om de vijf of zeven jaar van richting.
Europese klimaat
Wetenschappers houden nu de Beaufortgyre scherp in de gaten. Want als de wind nu toch van richting verandert, zou de bulk aan zoet water dat in de Beaufortgyre is opgehoopt in één keer de Atlantische Oceaan ingestuurd worden. “Als de Beaufortgyre al dit zoete water vrijgeeft, zou dit de circulatie kunnen vertragen,” legt onderzoeksleider Tom Armitage uit. “En dat zou voor het hele halfrond gevolgen hebben voor het klimaat, met name in West-Europa.” Het zoete water kan bovendien de dichtheid van oppervlaktewateren veranderen. Daarnaast zal het langzamer stromende water een negatieve invloed hebben op het zeeleven wat vervolgens ook gevolgen heeft voor de mensen die ervan afhankelijk zijn.
De bevindingen uit de studie tonen aan dat klimaatverandering op allerlei verschillende vlakken consequenties met zich meebrengt. Want hoewel we wel weten dat het wegkwijnende zee-ijs nadelige gevolgen heeft, is de uitgestrektheid hiervan nog niet goed begrepen. “Het verlies van zee-ijs heeft echt belangrijke gevolgen voor het klimaatsysteem,” zegt onderzoeker Alek Petty. “En die beginnen we nu nog maar net te ontdekken.”
