De obesitas-pandemie is niet langer de enige pandemie waarin de voedselindustrie een sleutelrol speelt.
Dat stellen Britse onderzoekers in The British Medical Journal. “De COVID-19-uitbraak is weer een ander gezondheidsprobleem dat door de obesitas-pandemie verergerd wordt,” zo schrijven ze. “Het is nu duidelijk dat de voedselindustrie niet alleen deels schuldig is aan de obesitas-pandemie, maar ook deels schuld heeft aan de ernst van de ziekte COVID-19 en de vernietigende effecten die deze heeft.”
Overgewicht en COVID-19
De onderzoekers trekken die conclusie mede op basis van verschillende cohortstudies waaruit blijkt dat er een verband is tussen overgewicht of obesitas en de ernst van COVID-19. Zo blijkt bijvoorbeeld uit een Brits onderzoek onder meer dan 420.000 coronapatiënten die vanwege ernstige klachten in het ziekenhuis moesten worden opgenomen dat maar liefst 44 procent van deze mensen overgewicht had en 34 procent obesitas had. En een ander onderzoek – uitgevoerd onder meer dan 17 miljoen mensen, waarvan er meer dan 5600 aan corona overleden, wijst uit dat over het algemeen geldt: hoe zwaarder mensen zijn, hoe ernstiger het ziekteverloop na infectie door SARS-CoV-2. “Na rekening gehouden te hebben met andere factoren die van invloed kunnen zijn op het ziekteverloop – waaronder leeftijd, geslacht, etniciteit en sociale achterstand – bleken mensen met overgewicht bijna 44 procent meer kans te hebben om ernstig ziek te worden door COVID-19 en voor mensen met obesitas bleek die kans zelfs te verdubbelen,” zo schrijven de onderzoekers.
Hoe overgewicht er precies tot leidt dat mensen ernstiger ziek worden na infectie door SARS-CoV-2 is nog onduidelijk. Mogelijk speelt het enzym ACE-2 – dat SARS-CoV-2 gebruikt om menselijke cellen binnen te dringen – een rol. Van dit enzym weten we namelijk dat het in grotere aantallen voorkomt in mensen met overgewicht. Daarnaast speelt ook het feit dat overgewicht de longfunctie beperkt, waarschijnlijk een rol. Hierdoor is het bij ademhalingsproblemen door toedoen van SARS-CoV-2 lastiger om het zuurstofniveau van mensen met overgewicht weer op niveau te krijgen. En andere mogelijkheid is dat het verband tussen overgewicht en COVID-19 te verklaren is doordat het immuunsysteem van mensen met obesitas anders op ziekteverwekkers reageert. Zo is uit onderzoeken naar andere virussen al gebleken dat het immuunsysteem van mensen met obesitas niet zo’n sterke reactie vertoont op ziekteverwekkers als dat van mensen met een gezond gewicht. Ook bleek uit die studies dat het immuunsysteem van mensen met overgewicht in reactie op ziekteverwekkers vaker een – ook regelmatig bij ernstig zieke coronapatiënten waargenomen – cytokinestorm veroorzaakt. Hierbij loopt het immuunsysteem als het ware te hard van stapel en ontstaan ontstekingen die tot grote gezondheidsproblemen leiden en soms zelfs de dood tot gevolg hebben.
De voedselindustrie
Terwijl de exacte manier waarop overgewicht tot ernstigere gezondheidsproblemen ten gevolge van SARS-CoV-2 leidt, in nevelen gehuld blijft, bestaat over de oorzaak van het overgewicht weinig twijfel. “De obesitas-pandemie is het resultaat van een leven in een voedselomgeving waarin het heel lastig is om niet teveel calorieën te consumeren,” zo schrijven de onderzoekers. En die omgeving is gecreëerd en wordt gedomineerd door de voedselindustrie. “De wereldwijde voedselindustrie produceert en promoot heel intensief goedkope, met suiker gezoete dranken en overbewerkt voedsel dat rijk is aan zout, suiker en verzadigd vet en slechts kortdurend een ‘vol gevoel’ geeft.”
Terwijl het coronavirus om zich heen greep en de IC’s volstroomden, is het zeer aannemelijk dat de coronacrisis er op verschillende manieren toe leidde dat mensen nog minder gezond gingen eten. “Tijdens de pandemie kunnen een toename van de voedselarmoede, verstoorde toeleveringsketens en paniekaankopen ertoe geleid hebben dat er minder vers voedsel voorhanden was, waardoor er meer bewerkt voedsel en lang houdbaar voedsel – dat doorgaans rijk is aan zout, suiker en verzadigd vet – werd geconsumeerd.” Ondertussen draaiden de marketingmachines van de voedselindustrie gewoon door en grepen zij niet zelden de coronacrisis aan om hun producten – sluiks – aan de man te brengen. Als voorbeeld halen de onderzoekers een bedrijf aan dat artsen en verpleging op het hoogtepunt van de crisis in het zonnetje zette door een half miljoen ‘glimlachen’ uit te delen, in de vorm van ongezonde donuts.
Groeiend probleem
Volgens de onderzoekers doen overheden al jaren te weinig om tegenwicht te bieden aan de voedselindustrie. En daardoor is obesitas uitgegroeid tot een wereldwijd en nog altijd letterlijk en figuurlijk in omvang toenemend probleem dat zij aanduiden als de ‘obesitas-pandemie’. In 2017 schatten onderzoekers nog dat maar liefst 30% van de wereldbevolking gewichtsproblemen kent en wereldwijd zouden zo’n 2,2 miljard kinderen en volwassenen reeds te maken hebben met gezondheidsproblemen die verband houden met overgewicht of obesitas. En die aantallen nemen nog altijd snel toe.
Dat obesitas tot grote gezondheidsproblemen en zelfs sterfte kan leiden, is al jaren bekend. Zo kan obesitas leiden tot een hoge bloeddruk, hartziekten en kanker. Maar de corona-uitbraak maakt maar weer eens duidelijk dat er nog veel meer gezondheidsproblemen zijn die door obesitas verergerd worden. En de onderzoekers roepen overheden dan ook op om nu in te gaan grijpen. “Het beperken van de inname van zout, suiker en verzadigd vet zou het dieet van de hele bevolking verbeteren en met name heel voordelig zijn voor mensen met een sociale achterstand. De tol die COVID-19 heeft geëist maakt dit nog duidelijker en urgenter dan ooit.”
