Waarom zien we het niet wanneer Harry Potter in de ene scène een heel ander shirt aanheeft dan in de andere? Wetenschappers zijn eruit! Ons visuele systeem hanteert een continuïteitsveld waarbij het objecten die kort na elkaar getoond worden en op elkaar lijken laat samenvloeien. Ons visuele systeem bedriegt ons dus. Maar daar is een goede reden voor.
Online zijn er genoeg te vinden: visuele foutjes in films. Een mooi voorbeeld is Pretty Woman. In de ene scène eet Julia Roberts een croissant. In de volgende scène is die opeens veranderd in een pannenkoek. En iets vergelijkbaars overkomt Harry Potter in Order of the Phoenix. In de ene scène draagt hij een simpel t-shirt. In de volgende scène is dat t-shirt opeens veranderd in een shirt met knoopjes.
Continuïteitsveld
Grote kans dat u beide films gezien hebt, maar de foutjes gemist hebt. Op de één of andere manier zien we dergelijke kleine, visuele foutjes gewoonweg over het hoofd. Onderzoekers hebben nu ontdekt hoe dat komt. Ze ontdekten wat zij een ‘continuïteitsveld’ noemen. Het betekent dat ons visuele systeem vergelijkbare objecten die we binnen vijftien seconden tijd zien doet samensmelten. “In essentie zorgt het ervoor dat objecten die er net ietsje anders uitzien sterker op elkaar gaan lijken,” vertelt onderzoeker David Whitney. “En dat is verrassend, omdat het betekent dat ons visuele systeem accuraatheid opoffert omwille van een continue, stabiele perceptie van objecten.”
Experimenten
De onderzoekers ontdekten het continuïteitsveld tijdens experimenten. Ze lieten proefpersonen een scherm zien met daarop een bepaald raster. Dat raster verdween en de proefpersonen moesten met een witte lijn aangeven in welke richting de lijnen in dat raster liepen. De onderzoekers herhaalden dit experiment honderden keren, waarbij de hoek van het raster elke keer anders was. Het onderzoek levert een verrassend resultaat op. In plaats van de witte lijn keurig net zo schuin te plaatsen als het raster, plaatsten de proefpersonen de lijn zo dat deze qua oriëntatie overeenkwam met de gemiddelde oriëntatie van de drie rasters die ze daarvoor gezien hadden.
Tijd doet ertoe
In een tweede experiment lieten de onderzoekers de rasters met meer tijd ertussen verschijnen. Nu trad het effect uit het eerste experiment niet op. Het bewijst dat objecten kort na elkaar moeten verschijnen, willen we ze samenvoegen.
Maar waarom bestaat dit continuïteitsveld? Wat hebben wij er voor baat bij dat ons visuele systeem ons zo voor de gek houdt? “Het brein heeft geleerd dat de echte wereld normaal gesproken niet zo snel verandert en het gebruikt die kennis om onze visuele ervaring van moment tot moment consistent te maken,” vertelt onderzoeker Jason Fischer. Zou het brein dat niet doen, dan zouden we elke verandering die van moment tot moment optreedt, zien. Denk aan veranderingen die worden ingegeven door schaduwen of bewegingen. Gezichten – maar ook objecten – zouden van moment tot moment in elkaar overvloeien en een effect bewerkstelligen dat vergelijkbaar is met het effect dat hallucinogene medicijnen op ons gezichtsvermogen hebben.
