Verrassing: de heldere vlekken op dwergplaneet Ceres veranderen!

Dat blijkt uit waarnemingen met de HARPS-spectrograaf van de ESO-sterrenwacht in Chili. Het wijst erop dat de vlekken bestaan uit vluchtig materiaal dat door toedoen van de zon verdampt.

Ruimtesonde Dawn cirkelt momenteel rond Ceres en doet uitgebreid onderzoek naar de dwergplaneet. Eén van de meest opvallende ontdekkingen die Dawn tot op heden heeft gedaan, betreft heldere vlekken op het oppervlak van Ceres. Het gaat om plekken – onder meer in de krater Occator – die veel meer licht weerkaatsen dan hun (donkere) omgeving.

HARPS
Wetenschappers hebben die vlekken nu vanaf de aarde nader bestudeerd. En wel met behulp van de HARPS-spectrograaf van de ESO-sterrenwacht op La Silla (Chili). “Toen de Dawn-sonde de mysterieuze heldere vlekken op het oppervlak van Ceres had ontdekt, begon ik onmiddellijk na te denken over effecten die vanaf de aarde meetbaar konden zijn,” vertelt onderzoeker Paolo Molaro. “Door de draaiing van Ceres komen de vlekken eerst op de aarde af, om zich vervolgens weer te verwijderen. En dit is van invloed op het spectrum van het weerkaatste zonlicht dat op aarde aankomt.”

Variaties
Molaro en zijn collega’s bestudeerden Ceres in de zomer van 2015 gedurende iets meer dan twee nachten met behulp van het HARPS-instrument. “We vonden inderdaad de verwachte veranderingen in het spectrum ten gevolge van de draaiing van Ceres, maar deze vertoonden van nacht tot nacht aanzienlijke variaties.”

Heldere vlekken in de Occator-krater. Afbeelding: NASA / JPL-Caltech / UCLA / MPS / DLR / IDA.
Heldere vlekken in de Occator-krater. Afbeelding: NASA / JPL-Caltech / UCLA / MPS / DLR / IDA.

Vluchtig materiaal
De vlekken op Ceres blijken in de loop van de dag van helderheid te veranderen en ook nog andere variaties te vertonen. Hoe kan dat? Volgens de onderzoekers wijzen de waarnemingen erop dat het materiaal van de vlekken vluchtig is en door de warmte van de zon verdampt. Neem bijvoorbeeld de vlekken in de Occator-krater. Als deze vlekken door de zon worden beschenen, vormen ze pluimen die veel zonlicht weerkaatsen. Maar die pluimen vervliegen snel, waardoor hun reflecterend vermogen afneemt en de waargenomen veranderingen ontstaan. Dat effect verschilt van nacht tot nacht, waardoor willekeurige variaties op korte en langere tijdschalen ontstaan.

Als de onderzoekers het bij het juiste eind hebben, betekent dat dat Ceres heel anders is dan andere objecten in de planetoïdengordel (waaronder het eerder door Dawn bestudeerde Vesta). Ondanks de relatief afgelegen positie van Ceres lijkt deze dwergplaneet inwendige activiteit te vertonen. Uit eerder onderzoek is al gebleken dat Ceres veel water bevat, maar of de heldere vlekken met dat water samenhangen, blijft onduidelijk. Ook is niet duidelijk welke energiebron het voortdurend weglekken van materiaal van het oppervlak mogelijk maakt.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd