De ingrijpende maatregelen om het virus te bedwingen hebben tegelijkertijd geleid tot een ongekende afname van het aantal doden als gevolg van luchtvervuiling.
De afgelopen tijd zitten we allemaal aan huis gekluisterd. Vliegtuigen staan geparkeerd en we stappen veel minder in de auto. Deze en andere maatregelen om het coronavirus te bestrijden hebben er tegelijkertijd toe geleid dat er veel minder kolen en olie worden verbrand. En daarmee is de samenhangende Europese luchtvervuiling ook enorm afgenomen, waardoor duizenden mensen aan een vroegtijdige dood zijn ontsnapt.
Vervuilende stoffen
Wetenschappers besloten zich in een nieuwe studie te richten op de Europese luchtkwaliteit en de samenhangende effecten op de gezondheid ten tijde de huidige pandemie. Want we weten dat een verminderd verbruik van fossiele brandstoffen leidt tot een verbeterde luchtkwaliteit. En dat kan – zoals we ook al in China zagen – levens redden. De maatregelen om het coronavirus te bedwingen hebben in de afgelopen dertig dagen in Europa geleid tot een vermindering van de uitstoot van stikstofdioxide (NO2) van maar liefst 40 procent. Ook de uitstoot van de hoeveelheid fijnstof is in de afgelopen maand met 10 procent gekelderd.
Veel elektriciteitscentrales werken in Europa nog op kolen. De verbranding van kolen en olie zijn voornamelijk verantwoordelijk voor de uitstoot van NO2 in Europa en bovendien de belangrijkste bronnen van fijnstof op het continent. Maar de afgelopen tijd is het elektriciteitsgebruik enorm afgenomen. In landen met een volledige lockdown neemt het elektriciteitsgebruik met wel 20% af. En hierdoor neemt ook de vraag naar kolen sterk af. Zo blijkt dat de opwekking van elektriciteit uit kolen de afgelopen periode met 37 procent is gedaald. Het oliegebruik is naar schatting met een derde afgenomen.
De afname van het gebruik van kolen en olie hebben natuurlijk een behoorlijk groot effect op de CO2-uitstoot. Zo mogen we verwachten dat deze dit jaar 8% lager uitvalt (dan in 2019). Heel concreet betekent het dat we dit jaar 2,6 gigaton CO2 minder uit gaan stoten. Dat is een enorme afname, waarmee onze jaarlijkse uitstoot in één klap grofweg op het niveau van tien jaar geleden uitkomt. Het is de grootste afname die ooit is gedocumenteerd, zo stelt de IEA. En de afname is maar liefst zes keer groter dan de vorige recordhouder: een afname van 0,4 Gt die ten gevolge van de financiële crisis in 2009 werd genoteerd.
11.000 minder doden
De onderzoekers concluderen nu dat door deze afgenomen luchtvervuiling zo’n 11.000 mensen een vroegtijdige dood is bespaard. Ook zouden er 6000 minder astmagevallen bij kinderen bij zijn gekomen. Bovendien bezochten 1900 mensen minder de spoedeisende hulp door een astma-aanval en telden de onderzoekers 600 minder vroeggeboorten. De meeste van deze gezondheidsklachten houden verband met een langdurige blootstelling aan luchtvervuiling.
Druk
Uit de analyse blijkt dus dat de afname van de vervuiling indirect de druk op de gezondheidszorg tijdens deze crisis heeft verlicht. Bovendien benadrukt de analyse de enorme voordelen voor de volksgezondheid en de levenskwaliteit die kunnen worden behaald door fossiele brandstoffen snel en op een duurzame manier te verminderen.
Toch moeten we de bevindingen uit deze studie die het onbedoelde resultaat zijn van de maatregelen tegen het virus volgens de onderzoekers niet zien als een ‘voordeel’. De pandemie leidt in heel Europa tot aanzienlijk menselijk leed. Wel laten de resultaten zien hoe het enorme dodental als gevolg van luchtvervuiling is genormaliseerd. De studie laat dan ook zien wat kan worden bereikt als we overgaan op schone energie. Wanneer de beperkingen volledig zijn opgeheven kunnen Europese besluitvormers doorgaan met het implementeren van beleid gericht op groene energie en manieren bedenken om de lucht te zuiveren, zodat de niveaus van zware vervuiling die we tot nu toe kenden worden vermeden.
“We kijken allemaal uit naar het moment dat het normale leven weer terugkeert,” schrijven de onderzoekers. “Maar niemand kijkt uit naar de voormalige vervuiling door de uitstoot van fossiele brandstoffen. Het is van vitaal belang voor Europese besluitvormers om schone lucht, schone energie en schoon vervoer hoog op de agenda te zetten als onderdeel van de plannen om van de crisis te herstellen.”
