Meer dan 11.000 wetenschappers roepen de noodtoestand uit vanwege klimaatverandering

De onderzoekers zien het als hun morele verplichting om de mensheid (nogmaals) te waarschuwen voor wat – als we niet snel actie ondernemen – komen gaat.

Dat het klimaat verandert weten we op dit moment allemaal. Maar ondanks de hoge urgentie lijken er nog niet echt spijkers met koppen geslagen te worden. En dat terwijl we volgens velen toch echt in actie moeten komen willen we de ergste gevolgen van klimaatverandering stoppen. Mede om die reden hebben meer dan 11.000 wetenschappers afkomstig uit zeker 150 landen hun handtekening gezet onder een nieuwe verklaring over de staat van het klimaat. In de verklaring komen de wetenschappers bovendien met zes duidelijke maatregelen om de impact van de opwarming van de aarde te bestrijden.

Ingrijpende veranderingen
De verklaring is gebaseerd op een wetenschappelijke analyse van meer dan veertig jaar aan beschikbare gegevens over onder andere energieverbruik, temperatuur, bevolkingsgroei, ontbossing, ijsmassa en emissies. En het onderzoeksteam komt met een duidelijke waarschuwing. Zonder ingrijpende en blijvende veranderingen in het menselijk handelen is ‘ongekend menselijk lijden’ onvermijdelijk, zo stellen de onderzoekers. “Wetenschappers hebben een morele verplichting om de mensheid te waarschuwen voor elke grote bedreiging,” aldus auteur Thomas Newsome. “Uit de gegevens die wij hebben is het duidelijk dat we worden geconfronteerd met een klimaatnoodtoestand.”

Mening uiten

Nog niet zo lang geleden marcheerden er in Nederland zo’n vijftig wetenschappers mee met de wereldwijde klimaatmars. Hun doel? Het urgente probleem van de klimaatcrisis onderstrepen. Want waar wetenschappers eerder op de vlakte bleven zijn er steeds vaker geluiden dat wetenschappers juist een wat actievere houding moeten aannemen. Maar kun je als klimaatwetenschapper je mening eigenlijk wel over het milieu uiten, zonder je wetenschappelijke onafhankelijkheid te verliezen?

Reden
Ook de Nederlandse professor Thijs Kuiken verbonden aan het Erasmus MC ondertekende de verklaring. “De belangrijkste reden om mijn naam aan deze verklaring te verbinden was om een steentje bij te dragen aan de overgang naar een duurzame wereld,” zo laat hij aan Scientias.nl weten. “Deze noodkreet is nodig omdat onze maatschappij (burgers, bedrijven, instituten en de regering) ondanks de uitstekende informatie van rapporten van het IPCC en IPBES nog maar mondjesmaat de nodige veranderingen doormaakt. Wat betreft luchtverkeer blijven burgers bijvoorbeeld teveel vliegen, wil Schiphol uitbreiden, en lijkt de regering verdere uitbreiding van luchtvaart in Nederland toe te gaan staan. Wat betreft eten blijven burgers teveel voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong eten, lobbyt de bio-industrie en de veevoederindustrie (via boerenprotesten) voor handhaving van de intensieve veehouderij, en lijkt de regering te zwichten. Ook in de medische wereld is men onvoldoende van de noodzaak doordrongen om te veranderen. En dat terwijl er een hoge ziektelast is die nog hoger zal worden door luchtverontreiniging, hittestress, en uitbreiding van door vectoren overgebrachte infecties als onze maatschappij op huidige voet doorgaat.”

“De belangrijkste reden om mijn naam aan deze verklaring te verbinden was om een steentje bij te dragen aan de overgang naar een duurzame wereld”

Klimaatcrisis
We weten al zeker enkele decennia dat het klimaat verandert. Zo vond in 1979 de eerste klimaattop plaats in Genève. Maar nu we het veertig jarige jubileum vieren, blijkt dat er in de tussentijd nog niet zo gek veel is veranderd. “Ondanks veertig jaar van belangrijke wereldwijde onderhandelingen zijn we er toch nog niet in geslaagd om de klimaatcrisis aan te pakken,” zegt co-auteur William Ripple. “Klimaatverandering is hier en verloopt sneller dan veel wetenschappers hadden verwacht.” Hoewel we er op dit moment volgens de onderzoekers niet goed voorstaan, is niet alles hopeloos. “We kunnen stappen ondernemen om de crisis te lijf te gaan,” stelt Newsome.

Maatregelen
De onderzoekers wijzen zes gebieden aan waarop de mensheid onmiddellijke stappen moet ondernemen om de effecten van een opwarmende planeet enigszins te vertragen. Deze maatregelen zijn nuttig voor het publiek maar ook belangrijk voor beleidsmakers en het bedrijfsleven, zo stelt het onderzoeksteam.
1) Fossiele brandstoffen vervangen door schone en hernieuwbare energiebronnen. Ook moet er een CO2-belasting komen om het gebruik van fossiele brandstoffen terug te dringen.
2) De uitstoot van broeikasgassen verminderen waaronder methaan, fluorkoolwaterstoffen (hfk’s) en andere kortstondige verontreinigende stoffen.
3) Stop ontbossing en herstel en bescherm ecosystemen die een grote bijdrage leveren aan de opslag van kooldioxide.
4) Eet voornamelijk planten en minder dierlijke producten en verminder voedselverspilling.
5) De winning van materialen beperken.
6) Stabilisatie van de wereldbevolking.

Enkele gegevens die worden gebruikt om de klimaatsituatie te beschrijven. Afbeelding: BioScience

Volgens de onderzoekers zouden deze zes maatregelen kunnen helpen om het tij te keren. Want als we alleen al de kortstondige verontreinigende stoffen in de ban doen, zou dit de huidige opwarmingstrend met meer dan vijftig procent kunnen verminderen. Daarnaast weten veel mensen waarschijnlijk niet dat ten minste een derde van al het geproduceerde voedsel in de afvalbak eindigt en dat de wereldbevolking met meer dan 200.000 mensen per dag groeit. “Als wetenschappers hopen we dat de maatregelen beleidsmakers en het publiek beter in staat zullen stellen om de omvang van de crisis te begrijpen, prioriteiten te stellen en de voortgang bij te houden,” zo schrijven de onderzoekers.

Actie
Gelukkig is niet alles bar en boos. Zo is het geboortecijfer in de afgelopen twintig jaar gedaald en is wind- en zonne-energie in opkomst. Toch verlopen deze veranderingen langzamer dan wetenschappers hopen. Hierdoor wegen de negatieve gevolgen van klimaatverandering – waaronder de toename van de oppervlakte- en oceaantemperatuur, extreem weer, stijgende zeespiegel en zuurtegraad van de oceaan – zwaarder dan de maatregelen die nu al zijn genomen om klimaatverandering een halt toe te roepen. “IJs verdwijnt snel zoals blijkt uit de dalende trends van het minimale zomerijs op de Noordpool en de dikte van de Groenlandse en Antarctische ijskappen,” zegt Ripple. “Al deze snelle veranderingen onderstrepen de dringende behoefte aan actie.”

Het is niet voor het eerst dat wetenschappers een noodkreet slaken wat betreft het klimaat. Ook deze oproep verschilt volgens Kuiken niet essentieel van eerdere pogingen. “Toch is het van belang om aandacht te blijven vestigen op de noodzaak van de duurzaamheidstransitie,” mailt Kuiken. De hoop is natuurlijk dat de urgentie van het klimaatprobleem voldoende zal doordringen waardoor het tij gekeerd kan worden. Maar of dat lukt? “Ik ben gematigd hoopvol,” stelt Kuiken desgevraagd. “We kunnen het tij keren en mensen hebben laten zien dat ze hun gedrag snel kunnen veranderen, hoewel nog nooit eerder op zo’n grote schaal. Wel maak ik me zorgen om die organisaties (zoals de fossiele energiesector, de luchtvaartindustrie, en de intensieve veehouderij en geassocieerde veevoederindustrie) die belang hebben bij de status quo. Ook hebben de meeste mensen een behoudende natuur, en zijn ze dus niet gemakkelijk bereid om hun gedrag te veranderen. Door mensen goed te blijven informeren over de noodzaak van transformatieve veranderingen en zelf het goede voorbeeld te geven, denk ik dat we de nodige omslag in de maatschappij kunnen maken ten behoeve van het welzijn van mensen (van deze en toekomstige generaties) en de natuur waarvan ze deel uitmaken.”

Update
Kort na het verschijnen van het paper werd bekend dat onder de verklaring ook enkele nep-namen te vinden zijn. De wetenschappers hebben in een reactie aangegeven dat ze de lijst vooraf hebben doorgelopen om nep-accounts te verwijderen. Maar daarbij lijken er toch een paar over het hoofd te zijn gezien. De lijst wordt daarom nogmaals doorgenomen en indien nodig van een update voorzien.

Bronmateriaal

"World scientists declare climate emergency" - University of Sydney

Interview met Thijs Kuiken

Afbeelding bovenaan dit artikel: guvo59 / Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd