Zo’n bezoekje kan je hele darmflora uit balans brengen…
Kerst staat bekend als een tijd die je gezellig met vrienden en familie doorbrengt. En ja, daar horen nou eenmaal ook je schoonouders bij. Voor de een geen probleem, maar voor de ander een behoorlijke uitdaging. Als je namelijk een beetje een moeizame relatie met ze hebt, is kerst met de schoonfamilie alles behalve een feestje. Nederlandse onderzoekers besloten dit fenomeen wat beter onder de loep te nemen. En uit de nieuwe studie blijkt dat de stress die gepaard gaat met het bezoeken van je schoonouders terug te zien is in je… poep.
Depressie
De onderzoekers verzamelden iets meer dan twee dozijn proefpersonen waarvan sommigen de feestdagen bij hun eigen familie en anderen bij hun schoonfamilie zouden doorbrengen. Het team bestudeerde vervolgens de bacteriën die aanwezig waren in de stoelgang van deze mensen. Hun ontlasting werd tweemaal geanalyseerd, zowel enkele dagen vóór als na kerst. En hieruit bleek iets opvallends. De deelnemers die kerst namelijk bij hun schoonouders hadden doorgebracht, hadden veel minder Ruminococcaceae-bacteriën in hun ontlasting. En dat is interessant. Want eerder onderzoek toonde aan dat ook mensen die lijden aan stress en depressies minder van deze bacteriën herbergen. Hiermee tonen de onderzoekers aan dat een vrij onschuldig kerstbezoekje aan schoonouders dezelfde veranderingen in je darmflora laat zien als mensen met stress of depressie.
De bacteriën
Laten we wat dieper in gaan op deze Ruminococcaceae-bacteriën. “Het is de overkoepelende naam voor een familie bacteriën,” legt onderzoeksleider Nicolien de Clercq verbonden aan het Amsterdam UMC aan Scientias.nl uit. “Dit betekent dat er tientallen verschillende bacteriën behoren tot de Ruminococcaceae-familie die allemaal een eigen functie bekleden. In meerdere onderzoeken is naar voren gekomen dat als je aan stressvolle omstandigheden wordt blootgesteld, de hoeveelheid van deze bacterie afneemt. Er is echter nog geen verband aangetoond. Met andere woorden: als je de hoeveelheid Ruminococcaceae-bacteriën verlaagt, dan weten we niet of je daar ook gestresst van wordt.”
Er zijn echter genoeg mensen die een leuke en goede verstandhouding met hun schoonfamilie hebben. Of de hoeveelheid Ruminococcaceae-bacteriën ook bij deze mensen afneemt is onbekend. “We hebben in ons onderzoek geen vragenlijsten over stress of de relatie met de schoonouders afgenomen,” vertelt De Clercq. “Voor vervolgonderzoek is dit essentieel om na te gaan. Nu hebben we aangenomen dat een bezoek aan de schoonouders per definitie meer stress veroorzaakt dan de eigen familie, maar dat is uiteraard geen vast gegeven.”
Werking
De bevindingen wijzen er in elk geval op dat het bezoeken van schoonouders tijdens kerst in zijn algemeenheid stress veroorzaakt, wat op zijn beurt de aanwezigheid van de Ruminococcaceae-bacteriën vermindert. Maar hoe werkt dat precies? “De gedachte is dat stress een verandering in de hormoonhuishouding en zenuwgeleiding teweegbrengt en daarmee de samenstelling van het microbioom direct of indirect beïnvloedt,” legt De Clercq desgevraagd uit. “Belangrijk hierbij is dat de samenstelling van het microbioom beïnvloed kan worden door vele externe factoren – zoals bijvoorbeeld medicatie, voeding en intoxicaties – waarbij dieet een hele belangrijke is. Dit namen we in onze studie dan ook in ogenschouw en we constateerden dat de inname van macronutriënten in beide groepen gelijk was.”
Geestelijke gezondheid
De resultaten laten maar weer eens zien dat er een duidelijk verband bestaat tussen darmbacteriën en onze geestelijke gezondheid. “In het afgelopen decennium zijn onderzoekers er steeds meer achter gekomen dat er een duidelijke connectie is tussen onze darmflora en het brein (de zogenaamde ‘gut-brain-axis’),” vertelt De Clercq. De twee communiceren eigenlijk constant met elkaar. “Wetenschappers hebben bijvoorbeeld aangetoond dat als je ontlasting van mensen met een depressie aan muizen geeft, deze muizen vervolgens symptomen vertonen die passen bij een depressie. Denk bijvoorbeeld aan weinig beweging, geen sociale interacties en niet het hok meer uitkomen. Andersom zien we dat de darmflora van muizen en mensen veranderen als ze in een stressvolle situatie komen. Het werkt dus twee kanten op.”
Aan het begin van dit jaar brachten Vlaamse wetenschappers een interessante studie uit waarin ze een link aantoonden tussen de bacteriën die in onze darmen huizen en depressie. Twee soortengroepen van bacteriën – Coprococcus en Dialister – bleken wel voor te komen in de darmen van gezonde mensen, maar afwezig te zijn in de darmen van mensen met depressie. Het betekent mogelijk dat onze mentale gezondheid beïnvloed wordt door stoffen die bacteriën in onze buik produceren. “Het idee dat stoffen geproduceerd door de micro-organismen in ons lichaam ons brein – en dus ons gedrag en onze gevoelens – beïnvloeden is intrigerend,” stelde onderzoeker Jeroen Raes destijds. “In ons onderzoek hebben we verschillende groepen bacteriën kunnen identificeren die lijken samen te vallen met depressie en levenskwaliteit in een diverse groep mensen.” De onderzoekers gingen nog een stap verder en identificeerden aan de hand van een genoomanalyse welke darmbacteriën de interactie aan kunnen gaan met het zenuwstelsel. Ze ontdekten opvallend genoeg heel wat bacteriën die stoffen produceren die het menselijk brein en zenuwstelsel kunnen beïnvloeden.
Wat te doen?
Kunnen we er ook iets aan doen om te voorkomen dat het aantal Ruminococcaceae-bacteriën in onze darmen afneemt? We legden het De Clercq voor. “Onderzoekers richten zich nu op interventies die gericht zijn op de verbetering van de darmflora middels verschillende interventies,” legt ze uit. “Bijvoorbeeld door probiotica, prebiotica, maar ook voedingsinterventies en fecestransplantatie. Het is echter eerst zaak om de causaliteit aan te tonen; heeft de ruminococcaceae daadwerkelijk invloed op onze gemoedstoestand of is het alleen maar een associatie of link en is er helemaal geen causaal verband?”
De bevindingen uit de studie zijn hoe dan ook verrassend. Want hoewel bekend is dat een bezoekje aan de schoonouders heel wat frustraties en ongemak kan veroorzaken, zijn de veranderingen die dit in onze fysieke gezondheid teweegbrengt best significant. “We hadden van tevoren wel bedacht dat stress een verandering teweeg zou kunnen brengen,” zegt De Clercq. “Maar we hadden niet verwacht dat precies de Ruminococcaceae-familie die direct in verband wordt gebracht met stress zo’n grote rol zou spelen.” Al met al een vrij wonderlijk verhaal. En misschien wel een leuke ijsbreker tijdens het kerstdiner? Fijne feestdagen!
