Daarmee neemt de kans op een succesvolle voortplanting toe.
Afgelopen augustus lukte het onderzoekers om eicellen van de laatste twee noordelijke witte neushoorns die in Kenia in het wild rondlopen te oogsten. Een bijzondere prestatie. Zo’n twee weken later kwam het onderzoeksteam wederom met groot nieuws. Dit keer meldde ze met trots dat twee van de verzamelde eitjes bevrucht waren met sperma van een inmiddels overleden mannetje. Hierbij kwamen er twee embryo’s tot stand. En daar kan nu een derde aan toe gevoegd worden. Rond kerst hebben de onderzoekers namelijk wederom een embryo weten te creëren. Hierdoor neemt de kans op nakomelingen aanzienlijk toe.
Nadat in het voorjaar van 2018 de allerlaatste mannelijke noordelijke witte neushoorn stierf, zijn er momenteel nog maar twee vrouwtjes in leven. Het gaat om Najin en Fatu; de laatste twee noordelijke witte neushoorns die in Kenia in het wild rondlopen. Omdat beide van het vrouwelijk geslacht zijn – het zijn zelfs moeder en dochter – lijkt de lijn van noordelijke witte neushoorns hier toch echt op te houden. Maar onderzoekers hebben een gewaagd plan opgesteld om de soort voor uitsterven te behoeden. Zo willen ze proberen de noordelijke witte neushoorn te redden door middel van IVF. Noch Najin, noch Fatu zijn wegens gezondheidsproblemen in staat om zwanger te worden. Hierdoor berust de toekomst van de noordelijke witte neushoorn uitsluitend op kunstmatige reproductietechnieken. In augustus werden er tien eicellen geoogst; vijf van Najin en vijf van Fatu. Sperma van twee overleden mannetjes werden vervolgens in de eicellen geïnjecteerd. De eitjes van Fatu werden geïnjecteerd met Suni’s sperma, terwijl de eicellen van Najin werden bevrucht met sperma van Saut. Na tien dagen incubatie ontwikkelden twee van Fatu’s eicellen zich tot levensvatbare embryo’s. De eitjes van Najin hebben het helaas niet gehaald.
Opnieuw een ingreep
Vier maanden na de eerste ingreep werd in december het kunstje nog eens over gedaan. “We weten niet hoeveel embryo’s we nodig hebben om een gezond noordelijk wit neushoorn kalf op de wereld te zetten,” zegt onderzoeker Jan Stejskal. “Daarom is elk embryo zo belangrijk.” Zowel Najin en Fatu werden onder narcose gebracht waarbij er vervolgens negen eicellen – drie van van Najin en zes van Fatu – werden geoogst. De procedure verliep geheel volgens plan. De eicellen werden onmiddellijk naar het Avantea-laboratorium in Italië vervoerd, waar vier eicellen van Fatu en één van Najin geïnjecteerd werden met sperma van de overleden mannetjes. Uiteindelijk ontwikkelde één eicel van Fatu, bevrucht met sperma van Suni, zich tot een levensvatbaar embryo. Het embryo wordt op dit moment opgeslagen in vloeibare stikstof en zal in de nabije toekomst worden overgebracht naar een draagmoeder.
Tevreden
De onderzoekers zijn erg tevreden met het behaalde resultaat. Want er is wederom een belangrijke stap gezet om te voorkomen dat de noordelijke witte neushoorn – die momenteel op het randje van de afgrond bungelt – uitsterft. Toch is het doel nog niet helemaal bereikt. “Ons herhaalde succes bij het genereren van een derde embryo van Fatu toont aan dat we op de goede weg zijn,” zegt onderzoeker Thomas Hildebrandt. “Nu zal het team alles op alles zetten om hetzelfde voor de al dertigjarige Najin te bewerkstelligen, voor het te laat is.” Toch zijn de onderzoekers voorzichtig optimistisch. “We hebben weer een kleine stap gezet op weg naar het redden van de noordelijke witte neushoorn,” zegt onderzoeker Richard Vigne. “Maar we hebben nog een lange weg te gaan en succes is verre van verzekerd. Laten we hopen op goed nieuws over een succesvolle zwangerschap in de nabije toekomst.”
Er staat inderdaad nog heel wat op het programma. Zo moet er eerst nog een geschikte draagmoeder worden gevonden. Het plan is om een groep zuidelijke witte neushoorns te selecteren en daaruit een passend vrouwtje te kiezen dat als draagmoeder gaat fungeren. Dat gaat trouwens nog spannend worden. Want de noordelijke en zuidelijke witte neushoorn mogen dan nauw aan elkaar verwant zijn; ze zijn zeker niet hetzelfde. Ze verschillen eigenlijk best, zowel qua gewicht als qua de lengte van de hoorn, de vorm van de rug, de structuur van de huid, vorm van de poten en voorkeur voor leefgebied. Maar aangezien zowel Fatu als Najin niet meer in staat zijn om zwanger te worden, ligt de toekomst van de noordelijke witte neushoorn in de handen van zijn naaste verwante. Het belooft dan ook een spannend jaar te worden. “We zijn vastbesloten om in 2020 een embryo in een draagmoeder te plaatsen om de overleving van de soort te verzekeren,” besluit Hildebrandt.
