De uitbraak van het coronavirus heeft het lastiger gemaakt om de door klimaatverandering veroorzaakte dreigingen aan te pakken.
Het is vandaag de Dag van de Aarde; een jaarlijks terugkerend evenement waarbij we even stilstaan bij onze invloed op de planeet. Het is alweer de vijftigste editie van deze viering. Maar een feestje is het vandaag zeker niet. Het WMO komt namelijk met vrij somber nieuws. Want niet alleen vechten we vandaag de dag tegen het klimaat, ook het coronavirus regeert. En mogelijk dat de coronacrisis de klimaatcrisis zelfs kan verergeren, zo stelt de WMO.
Impact
In de afgelopen vijftig jaar zijn de tekenen van klimaatverandering en de impact ervan op onze planeet in een stroomversnelling geraakt. De mondiale temperatuur is bijvoorbeeld op dit moment ongekend hoog. Sterker nog, het zouden weleens de warmste vijf jaar op rij ooit kunnen zijn. De wereldwijde temperatuur ligt op dit moment zo’n 1,1 graden Celsius hoger dan in pre-industriële tijden (1850-1900). En de gevolgen daarvan zijn duidelijk te zien. Denk bijvoorbeeld aan langdurige hittegolven, branden, tropische cyclonen, overstromingen en droogtes die verschillende delen van de wereld teisterden. Het is voornamelijk te wijten aan voortdurende uitstoot van broeikasgassen, waardoor er ongekend veel CO2 in de atmosfeer wordt gepompt.
Coronavirus
Op dit moment leidt de uitbraak van het coronavirus tot een tijdelijke vermindering van de uitstoot van broeikasgassen. Zo blijkt bijvoorbeeld uit satellietbeelden dat de uitstoot van stikstofdioxide in China enorm is afgenomen. Het betekent dat de luchtkwaliteit er behoorlijk is opgeknapt. Toch kunnen we wat betreft onze klimaatactie de teugels niet laten vieren. “Hoewel COVID-19 een ernstige internationale, economische crisis heeft veroorzaakt, kan het nalaten van acties tegen klimaatverandering het welzijn, de ecosystemen en de economie nog eeuwenlang bedreigen,” aldus secretaris-generaal van de WMO Petteri Taalas. “We moeten zowel de pandemie, als klimaatverandering aanpakken.”
Moeilijker
De WMO waarschuwt bovendien dat de coronacrisis het juist moeilijker kan maken om de weer-, klimaat- en watergerelateerde gevaren aan te pakken die door klimaatverandering steeds dreigender worden. “Extreem weer is toegenomen en het zal niet verdwijnen vanwege het coronavirus,” gaat Taalas verder. “Integendeel, de pandemie maakt het juist nog lastiger om mensen te evacueren en hen te beschermen tegen bijvoorbeeld tropische cyclonen. Het risico bestaat dat overbelaste gezondheidsstelsels mogelijk niet in staat zijn om een extra last van patiënten op te vangen als gevolg van bijvoorbeeld hittegolven.” Volgens Taalas lopen kwetsbare bevolkingsgroepen in landen die minder adaptatiemaatregelen hebben kunnen treffen het grootste risico. “Regeringen moeten meer doen om waarschuwingssystemen te versterken om meerdere gevaren het hoofd te bieden,” zegt hij. “We moeten dezelfde vastberadenheid en eenheid tonen tegen klimaatverandering als tegen COVID-19. We moeten samenwerken in het belang van de gezondheid en welzijn van de mensheid. Niet alleen in de komende weken en maanden, maar ook voor de vele generaties in het verschiet.”
Crisis
Ondanks de beperkingen die de uitbraak van het coronavirus afdwingt, zetten verschillende meetstations hun observatiewaarnemingen door. Hieruit blijkt dat verontreinigende stoffen in de atmosfeer daadwerkelijk in de afgelopen periode zijn afgenomen en dat de luchtkwaliteit inderdaad als gevolg van de industriële neergang is verbeterd. De concentraties kooldioxide blijven echter op recordniveau. Het is daarom belangrijk dat de economie na de coronacrisis ‘groener’ terug groeit. Eerdere economische crisissen werden vaak gevolgd door een herstelperiode die juist gepaard ging met veel hogere emissies dan ervoor. En dat effect zouden we nu moeten zien te voorkomen.
Rapport 2019
Kijken we namelijk naar het recent gepubliceerde rapport van Copernicus dienst voor klimaatverandering (C3S), dan blijkt dat er behoorlijk wat verbeterpunten zijn. Zo stellen zij in hun prangende rapport dat 2019 het warmste jaar in Europa ooit gemeten was. Daarnaast vonden 11 van de 12 warmste jaren in Europa plaats in de 21e eeuw en werden er zowel in februari, juni en juli recordhoge temperaturen aangetikt. Bovendien waren alle seizoenen warmer dan gemiddeld en was de zomer de vierde warmste sinds 1979. In sommige delen van Europa lagen de zomertemperaturen wel 3 graden Celsius tot 4 graden Celsius hoger dan normaal. In het Europese poolgebied lagen de temperaturen weliswaar onder de hoge waarden van de afgelopen jaren, maar in 2019 was de luchttemperatuur in deze regio zowel boven zee als land 0,9 graden Celsius hoger dan gemiddeld tussen 1981 en 2010 het geval was. Door zomerse hittegolven smolt er bijvoorbeeld in Groenland meer ijs dan ooit tevoren.
Bovendien bleven ook in 2019 de concentraties van kooldioxide en methaan stijgen. Wetenschappers stellen zelfs dat de torenhoge concentraties die in 2019 werden bereikt, alleen miljoenen jaren terug in de geschiedenis te vinden zijn. Schattingen geven aan dat de concentratie CO2 tegen het einde van 2019 rond de 410 ppm uit is gekomen en mogelijk zelfs ver daarboven uit is getorend. De teller sloeg in mei zelfs eventjes 415,26 ppm aan, het hoogst sinds het begin van de mensheid. En dat terwijl we in 1970 nog te maken hadden met een CO2-concentratie van slechts 325,68 ppm.
Hoewel het wat mistroostig klinkt, valt het tij nog wel te keren. Mits we de doelstellingen uit het Parijse klimaatakkoord weten te behalen. Dit vergt wel enige inzet. Maar technisch zou het nog steeds mogelijk zijn om de grote kloof tussen de beloftes die zijn gemaakt in het Parijse klimaatakkoord en de realiteit te overbruggen. Maar dat moeten we wel samen doen, op dezelfde manier als dat we op dit moment met elkaar de coronacrisis proberen te bedwingen.
