Net als mensen veranderen vleermuismoeders de hoogte van de stem als ze tegen hun jongen ‘praten’.
Bijna alle moeders van jonge kinderen gebruiken het: babypraat. Wanneer we tegen baby’s praten, gebruiken we bijvoorbeeld vaak verkleinwoordjes, zetten een hoge stem op en praten langzamer. Allemaal vanuit de verwachting dat onze baby of peuter het dan beter begrijpt. Deze manier van praten verhoogt namelijk de aandacht van de baby en vergemakkelijkt het leren van taal (al is dat door een eerdere studie ter discussie gesteld, zie kader). Ook dieren lijken er vaak voor te zwichten. En zelfs vleermuizen, zo blijkt uit een nieuwe studie.
Hoewel bijna alle moeders babypraat gebruiken, mag het een wonder heten dat kinderen op basis van die babypraat leren praten. Zo blijkt uit onderzoek dat wanneer we tegen een baby praten, we juist slechter te verstaan zijn dan wanneer we tegen een volwassene praten. Het betekent dat we bepaalde klanken die op elkaar lijken – zoals pa en ba of po en bo – duidelijker uitspreken wanneer we met een volwassene in gesprek zijn. En dat is eigenlijk heel opmerkelijk. Gedacht werd dat babypraat juist duidelijker was en bedoeld om het voor kinderen gemakkelijker te maken om bepaalde klanken te leren. Maar het feit dat baby’s in staat zijn om geluiden op te pikken uit taal die minder duidelijk is dan de taal die volwassenen onderling gebruiken, is eigenlijk een prestatie op zich.
Bekend is dat gorilla’s hun communicatietechnieken aanpassen wanneer ze met jongen communiceren. De stem gaat omhoog en er worden bijzondere klanken gevormd. Bovendien blijken ook zebravinken het niet te kunnen laten. Zij zingen bijvoorbeeld langzamer voor hun jongen en herhalen individuele elementen van een lied vaker. In een nieuwe studie wilden onderzoekers weleens weten of ook vleermuizen anders tegen hun jongen ‘praten’.
Vleermuizen
In de studie onderzocht het team de Tweestrepige zakvleermuis (Saccopteryx bilineata). Dit is een zoogdier uit de familie van de schedestaartvleermuizen; een veelvoorkomend soort in Midden- en Zuid-Amerika. Ze beschikken over een rijk vocaal repertoire dat voornamelijk wordt gebruikt bij het verdedigen van het territorium of het vinden van een partner. Bovendien zijn vrouwtjes bijzonder kritisch bij het kiezen van een geschikte metgezel, waardoor mannetjes ondertussen experts zijn geworden in het slaken van de meest complexe geluiden.
Babypraat
In de studie observeerden de onderzoekers hoe vleermuisouders tegen hun jongen ‘praten’. En het team komt daarbij tot een opvallende conclusie. Tijdens de eerste drie maanden begint het vleermuisjong een beetje te experimenten met ‘spraak’. En door middel van geluidsopnames van hun vocale interacties, ontdekte het onderzoeksteam dat vleermuismoeders inderdaad aan babypraat lijken te doen. Net als bij mensen vervormen vleermuismoeders hun stem als ze op het ‘baby-gebrabbel’ reageren. Het betekent dat ze een hoger stemmetje opzetten dan wanneer ze met andere volwassen vleermuizen communiceren.
Vaders
Ook de vaders praten tegen hun kroost, alleen wel op een andere manier dan de moeders. Zo brengen zij geluiden voort die de zogenaamde ‘vocale handtekening’ van hun sociale groep lijkt over te brengen. “De roep van een jong lijkt akoestisch gezien meer op die van de mannetjes uit dezelfde sociale groep, dan op die van andere mannetjes,” licht onderzoeker Mirjam Knörnschild toe. “Deze resultaten suggereren dat de geluiden van de vaders als leidaad dienen voor de ontwikkeling van bepaalde klanken die de roep van de groep vertegenwoordigt.”
Complex
De bevindingen zijn erg interessant. Want het betekent dat wetenschappers voor het eerst hebben aangetoond dat ook vleermuizen aan babypraat doen. Dit geeft aan dat de communicatie tussen ouders en het nageslacht complexer is dan eerder werd gedacht. En dit opent nieuwe wegen voor verder onderzoek.
“Deze resultaten tonen aan dat ‘sociale feedback’ belangrijk is tijdens de vocale ontwikkeling,” concludeert onderzoeker Ahana Fernandez. “Niet alleen bij mensen, maar ook bij andere vocaal-lerende soorten, zoals de Tweestrepige zakvleermuis.” En dat is veelbelovend. Mensen kunnen bijvoorbeeld leren praten omdat we heel goed zijn in het imiteren van geluiden; iets dat ook wel ‘vocaal leren’ wordt genoemd. En onlangs toonden onderzoekers aan dat ook vleermuizen hiertoe in staat zijn. En dat is heel interessant, omdat het ons in staat stelt om de evolutie en de biologische basis voor vocaal leren beter te bestuderen. En dat kan mogelijk leiden tot beter begrip over waarom spraak in mensen evolueerde. “Ik geloof dat vleermuizen hele fascinerende dieren zijn om de belangrijkste gedeelde kenmerken van taal te onderzoeken, zoals het vocaal leervermogen,” betoogt Fernandez. “Onze studie zal mogelijk anderen aanzetten tot het starten van nieuwe studies op het gebied van biolinguïstiek.”
