Hun impact is nu nog klein, maar kan – naarmate de concentratie in de atmosfeer toeneemt – de komende jaren groter worden.
In de lucht zweven allerlei verschillende soorten kleine stof- of vloeistofdeeltjes. Denk bijvoorbeeld aan wolken en mist, maar ook roetdeeltjes afkomstig van verkeer. Deze aerosolen hebben vervolgens invloed op ons klimaat, doordat ze invallende straling van de zon absorberen of weerkaatsen. Ondertussen neemt ook de hoeveelheid microplastics in onze atmosfeer toe. En dus vroegen onderzoekers zich in een nieuwe studie af of ook deze vervuilende plastics invloed hebben op ons klimaat.
Aerosolen
In de afgelopen jaren zijn er talloze onderzoekers geweest die ons hebben verteld dat microplastics aanwezig zijn in de lucht die we inademen. Er is echter nog weinig bekend over hoe deze microplastics zich in de atmosfeer gedragen. Dat weten we overigens wel van andere soorten stoffen. “Aerosolen gedragen zich eigenlijk als kleine discoballen,” legt onderzoeker Laura Revell uit. “Dat betekent dat ze zonlicht terugkaatsen naar de ruimte. Dit heeft vervolgens een verkoelend effect op de aarde. De meeste soorten aerosolen in de atmosfeer weerkaatsen licht, waardoor aerosolen in het algemeen de opwarming door broeikasgassen in het afgelopen decennia gedeeltelijk hebben gecompenseerd. Roet (of zwarte koolstof) is daarop een uitzondering, omdat het zonlicht absorbeert en dus een opwarmend effect heeft.”
Microplastics
De onderzoekers besloten in de nieuwe studie de impact van microplastics op ons klimaat in kaart te brengen. Want weerkaatsen ze zonlicht – wat een verkoelend effect heeft – of absorberen ze juist zonlicht – wat een opwarmend effect heeft? “In de studie hebben we onderzocht hoe microplastic fragmenten en vezels – twee soorten microplastics die vaak in de atmosfeer worden aangetroffen – een wisselwerking aangaan met licht,” vertelt Revell. “Vervolgens hebben we deze informatie in een wereldwijd klimaatmodel gestopt om de algehele impact van microplastics in de lucht op het klimaat op aarde te berekenen.”
Microplastics zijn kleine (vaak microscopische) stukjes plastic, die in ieder geval niet groter zijn dan 5 millimeter. Ze ontstaan doordat ze opzettelijk in die maat worden geproduceerd, of wanneer grotere stukken plastic afgebroken worden in steeds kleinere stukjes. Microplastics zitten in allerlei producten, waaronder in kleding en cosmetica. Omdat ze in het milieu amper worden afgebroken, verdwijnen ze in principe nooit en komen ze onder meer in ons eigen drinkwater en voedsel terecht. Microplastics zijn bijvoorbeeld al in verschillende voedingsmiddelen teruggevonden, waaronder honing, melk, bier en zeevruchten. Maar ze zitten ook in de lucht en worden door de wind over de aarde getransporteerd. Daarom vinden we microplastics zowel in de atmosfeer boven stedelijke gebieden, als in afgelegen, minder bevolkte regio’s.
De onderzoekers komen tot de ontdekking dat microplastics eigenlijk zowel een verkoelend, als een opwarmend effect hebben. “Over het algemeen weerkaatsen microplastics zonlicht,” zegt Revell. “Ze kunnen echter ook de door de aarde uitgezonden straling absorberen. En dat betekent dat ze in zeer geringe mate bijdragen aan het broeikaseffect.”
Klein
Op dit moment is de impact van microplastics op ons klimaat nog klein. Maar dat blijft mogelijk niet zo. “De verwachting is dat hun impact in de toekomst zal toenemen,” aldus Revell. “Op dit moment heeft zich naar schatting zo’n vijf miljard ton plastic afval opgehoopt op stortplaatsen en in het milieu. Maar in de komende drie decennia zal dit cijfer mogelijk verdriedubbelen. Omdat plastic door ouderdom en blootstelling aan licht afbreekt en zo microplastics ontstaan, verwachten we dat deze kleine stukjes plastic nog vele jaren in de atmosfeer van de aarde aanwezig zullen zijn.” En dat betekent dat naarmate de concentratie microplastics in de atmosfeer toeneemt, hun impact op het klimaat de komende jaren ook een stuk groter dreigt te worden.
Klimaat
Als de wereldwijde gemiddelde concentratie toeneemt tot waarden die al in sommige megasteden is gedetecteerd, zal het effect van microplastics in de lucht op het klimaat volgens de onderzoekers aanzienlijk zijn. “Het is mogelijk vergelijkbaar met andere atmosferische aerosolen die regelmatig in klimaatmodellen worden meegenomen,” voorspelt Revell.
Al met al concluderen de onderzoekers dat verkeerd beheerd plastic afval in de toekomst een sterkere impact op ons klimaat zou kunnen hebben. Bovendien vermoeden ze dat microplastics lokaal al bijdragen aam atmosferische opwarming of koeling. “Tenzij we serieuze actie ondernemen om microplasticvervuiling, plasticproductie en afvalbeheer aan te pakken, zullen microplastics in de natuur blijven toenemen en bijdragen aan toekomstige klimaatveranderingen,” besluit Revell.
